กฎหมายต้านข่าวปลอมอาเซียน อาวุธริดรอนความจริง

เฟคนิวส์ หรือข่าวปลอม...คำที่ประธานาธิบดีโดนัลด์ ทรัมป์ ของสหรัฐฯ นิยมใช้นิยามการรายงานข่าวเชิงวิพากษ์วิจารณ์รัฐบาล มาวันนี้ คำว่าข่าวปลอม กำลังถูกตีความและเป็นเครื่องมือสำหรับรัฐบาลชาติเอเชียหลายประเทศ เพื่อกวาดล้างข่าวด้านลบต่อรัฐบาล ถึงขั้นออกเป็นกฎหมายที่มีบทลงโทษรุนแรง ภายใต้เหตุผลถึงความมั่นคงของชาติ

สำนักข่าวเอเอฟพี รวบรวมข้อมูลสถานการณ์ทั่วเอเชีย ที่เชื่อมโยงกับปรากฎการณ์เฟคนิวส์ ที่ทวีความรุนแรงมากขึ้นจากการเข้าถึงอินเทอร์เน็ตของประชาชน ไม่ว่าจะ กรณีกลุ่มคนตั้งศาลเตี้ยรุมสังหาร 7 ศพในอินเดียเมื่อปีที่แล้ว หลังอ่านข่าวปลอมที่เผยแพร่ในวอทส์แอปฯว่า เหยื่อเป็นขบวนการค้ามนุษย์เด็ก ส่วนในเมียนมานั้น ภาพที่ตัดแต่งและการรายงานข่าวที่ไม่เป็นความจริง แต่ถูกแชร์ผ่านเฟซบุ๊กอย่างแพร่หลายนั้น เป็นอีกเหตุผลทำให้การกวาดล้างชาวมุสลิมโรฮิงญาในรัฐยะไข่ รุนแรงมากขึ้น

กรณีข่าวปลอมเหล่านี้ เป็นสิ่งที่รัฐบาลวิตกเพราะเป็นภัยต่อความปลอดภัยของประชาชนจริง ผู้นำหลายประเทศเอเชียพยายามสร้างความมั่นใจต่อสาธารณชน ออกนโยบายที่พุ่งเป้าขจัดข่าวปลอมและข่าวลือ แต่ผู้เชี่ยวชาญกลับชี้ว่า เป้าหมายที่กระทบหนัก คือสื่อกระแสหลักและคู่แข่งทางการเมือง ผู้อำนวยการสื่อไร้พรมแดนภูมิภาคเอเชียแปซิฟิกชี้ว่า คำว่าเฟคนิวส์ มีนิยามที่ไม่ชัดเจน จนรัฐบาลตีความเพื่อใช้ประโยชน์ในการกวาดล้างเสียงวิพากษ์วิจารณ์ได้

ยกตัวอย่าง ประธานาธิบดีโรดริโก ดูแตร์เต ของฟิลิปปินส์ ที่โจมตีหนังสือพิมพ์และสถานีโทรทัศน์หลายแห่ง ต่อกรณีการตีแผ่ข่าวมาตรการกวาดล้างยาเสพติด ถึงกับยกเลิกใบอนุญาตประกอบการณ์ของปิดเว็บไซต์ค่าย “แรปเปลอร์” ด้วยเหตุผลว่า ทำผิดกฎหมายว่าด้วยการมีชาวต่างชาติเป็นเจ้าของ ส่วนในกัมพูชานั้น สมเด็จฮุนเซ็น นายกรัฐมนตรีสั่งปิดหนังสือพิมพ์แคมโบเดีย เดลีย์ ด้วยข้อหาไม่จ่ายภาษี

บางประเทศ อย่างเพื่อนบ้านของไทยนั้น ออกกฎหมายต่อต้านข่าวปลอมอย่างจริงจัง จนเกิดความวิตกว่า จะถูกใช้เป็นเครื่องมือจำกัดสิทธินักเคลื่อนไหว กรณีล่าสุด คือมาเลเซียที่ออกกฎหมายต้านข่าวปลอมในช่วงเดือนที่ผ่านมา เพื่อลงโทษสื่อมวลชนทั้งในและต่างประเทศ ที่รายงานข่าวเท็จ ด้วยโทษจำคุกสูงสุด 6 ปี แต่ผู้สังเกตการณ์และฝ่ายค้านมองว่า นี่เป็นหลักฐานชัดเจนว่า รัฐบาลของนายกรัฐมนตรีนาจิบ ราซัค พยายามยับยั้งไม่ให้รายงานข่าวด้านลบต่อรัฐบาล ก่อนการเลือกตั้งในเดือนหน้า

สิงคโปร์นั้น ประชุมรัฐสภาเพื่อพิจารณามาตรการ รวมถึงกฎหมายต่อต้านการเผยแพร่ข้อมูลเท็จออนไลน์อย่างต่อเนื่อง ฟิลิปปินส์ก็กำลังพิจารณากฎหมายลงโทษผู้ตีแผ่ข่าวปลอม ด้วยโทษจำคุกสูงสุด 20 ปี ซึ่งความเคลื่อนไหวเหล่านี้ ผู้เชี่ยวชาญจากมหาวิทยาลัยแห่งฟิลิปปินส์ และผู้เชี่ยวชาญด้านเอเชียตะวันออกเฉียงใต้มองว่า จะเป็นภัยคุกคามต่อสื่อมวลชนที่ตีแผ่ความจริง มากกว่ามิจฉาชีพที่เผยแพร่ข่าวปลอม