svasdssvasds

ส่องคลองแสนแสบ 2021 ฝันใหญ่ของคนริมคลอง

ถ้าพูดถึงคลองแสนแสบ นึกถึงอะไร วิถีชีวิตคนริมคลอง การสัญจรทางเรือ หรือปัญหาน้ำเน่าเสีย ส่งกลิ่นเหม็น

ภาพเรือโดยสารไป-มาบนน้ำคลองสีดำ ขยะมูลฝอยลอยมาเป็นระยะๆ ส่งกลิ่นคาวคลุ้ง หรือสิ่งเหล่านี้จะเป็นภาพจำหากนึกถึงคลองแสนแสบ ปัจจุบันคลองแสนแสบอยู่คู่กับกรุงเทพมหานครมากว่า 184 ปี จากจุดที่คลองเสื่อมโทรมขีดสุด สู่แผนปฏิบัติการเพื่อฟื้นฟูคลองจากหน่วยงานภาครัฐฯ #รายการอยากเห็นเมืองไทยดีกว่านี้ ลงพื้นที่พูดคุยกับผู้คนในชุมชนบริเวณริมคลองแสนแสบ ถามหาเห็นแนวโน้มและสภาพแวดล้อมริมสองฝั่งคลองว่าดีขึ้นบ้างหรือยัง 

ความทรงจำกับการเปลี่ยนผ่านของคนริมคลอง

เริ่มที่ชุมชนบ้านครัว ลุงประคอง วิลาวัณณะ คุณลุงอาศัยอยู่ที่ชุมชนบ้านครัวมากว่า 70 ปี เมื่อสมัยลุงยังเป็นเด็กคลองแห่งนี้สะอาดมาก สะอาดจนสามารถนำสารส้มแกว่งแล้วนำไปหุงข้าว ทำกับข้าวได้สบายๆ ลงร่องน้ำเล่นตามวิถีเด็กริมคลอง ด้านคุณป้ามาเรียม เพชรทองคำ อาศัยอยู่ที่ชุมชนบ้านครัวเช่นกัน กล่าวเพิ่มเติมว่า แต่ก่อนครั้งที่คลองสะอาดผู้คนนิยมมาตกปลา ทอดแหไปกินกัน สอดคล้องกับผู้คนในชุมชนลำหินใต้บริเวณคลองหนองจอก เขตมีนบุรี ที่กล่าวว่าแต่ก่อนน้ำดี สะอาด สามารถนำมาใช้สอยได้ในชีวิตประจำวัน ด้านพี่ศิริศักดิ์ บินตรี อาศัยอยู่ที่ชุมชนบ้านครัวมาตั้งแต่เกิด ปัจจุบันอายุกว่า 60 ปีแล้ว บอกว่าสมัยก่อนนั้น ตนถึงกับยอมโดนแม่ตี เพราะกลับบ้านผิดเวลา มัวแต่ลงเล่นน้ำคลอง หัดว่ายน้ำอยู่ที่คลองแห่งนี้ ความทรงจำริมคลองในวัยเด็กของพี่ศิริศักดิ์ ดูค่อนข้างสนุกสดใสเพราะมันผ่านมาทางสายตามท่าทางเวลาที่พี่เล่าให้เราฟัง พี่ศิริศักดิ์กล่าวต่ออีกว่า ภาพจำอีกภาพที่เขาประทับใจคือ เห็นนายเจมส์ เอช ดับเบิลยู ทอมป์สัน ร่องเรือชมผ้าไหมของชาวบ้านริมสองฝั่งคลอง คล้ายจะเป็นการบอกเรานัยๆ ถึงความภาคภูมิใจของคนในชุมชนบ้านครัว กับโรงทอผ้าไหมใจกลางกรุงฯ ที่เป็นเบื้องหลังความสำเร็จของ จิม ทอมป์สัน

 

หลายๆ คนในชุมชนบ้านครัว ให้ความคิดเห็นตรงกันว่าการเปลี่ยนผ่านที่สำคัญของคลองเส้นนี้ และบริเวณชุมชนบ้านครัว สำหรับพวกเขาเริ่มตั้งแต่มีเรือโดยสารเข้ามา วิถีต่างๆ ของคนริมคลองก็เริ่มเปลี่ยนไป 

เมื่อถามหาสาเหตุของความเน่าเสีย

การที่มีเรือสัญจรเกิดขึ้นในคลองแสนแสบไม่ได้หมายความว่าเรือคือต้นเหตุ แต่เรือเป็นเพียงนัยยะหนึ่งของความเจริญที่เข้ามาในคลองแห่งนี้ บ้านเรือน โรงงาน ที่เพิ่มขึ้นล้วนส่งผลต่อคลองแสนแสบทั้งสิ้น เมื่อคลองแสนแสบถูกใช้เป็นคลองผลักดันน้ำจากกรุงเทพฯ ออกไปทางตะวันออกสู่แม่น้ำบางประกง เพื่อแก้ไขปัญหาน้ำท่วม ทั้งถูกใช้เป็นที่รับน้ำทิ้งจากท่อระบายน้ำย่านชุมชุม เขตอุตสาหกรรม และคลองสาขา ทั้งที่ผ่านและไม่ผ่านการบำบัดน้ำเสีย ทำให้คุณภาพน้ำเสื่อมโทรมและมีค่าความสกปรกสูง ส่งผลให้ปัจจุบันคลองแสนแสนใช้ประโยชน์ได้เพียงเพื่อการคมนาคมเท่านั้น 

 

เมื่อภาครัฐฯ มีแผนฟื้นฟู ทวงคืนความสะอาด

เริ่มจากปี 2558 รัฐบาล พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา มอบหมายให้กระทรวงมหาดไทยเป็นหน่วยงานหลักรับผิดชอบติดตาม ประเมินผลพัฒนาคลองแสนแสบในพื้นที่กรุงเทพฯ พร้อมประกาศปรับสภาพคลองแสนแสบให้ใสสะอาดภายในปี 2560 โดยกรุงเทพมฯ ร่วมกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้องสานต่อเดินหน้าแผนปฎิบัติการดังกล่าว

 

ปี 2560 น้ำในคลองแสนแสบยังไม่มีการเปลี่ยนแปลงในทางที่ดีขึ้น รัฐฯ มีความเห็นชอบให้ขยายเวลาเป็น 5 ปี พร้อมทบทวนปรับปรุงการดำเนินการบำบัดน้ำเสียคลองแสนแสบให้เป็นระบบและเกิดความยั่งยืน โดยมอบหมายให้สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติเป็นหน่วยงานหลักร่วมกับกระทรวงมหาดไทย ดำเนินการทบทวนและจัดทำแผนการบำบัดน้ำเสียคลองแสนแสบในระยะยาวอย่างเป็นระบบและรูปธรรม แบ่งการดำเนินการเป็น 3 ระยะ คือ ระยะ 1 ปี ระยะ 5 ปี และระยะ 20 ปี

 

ปี 2563 พล.ต.อ.อัศวิน ขวัญเมือง ผู้ว่าราชการกรุงเทพมหานคร ระบุถึงการเดินหน้าโครงการพัฒนาระบบบำบัดน้ำเสียและระบบความปลอดภัยทางน้ำในคลองต้นแบบ นำร่องคลองแสนแสบให้เห็นผลใน 6 เดือน โดยหน่วยงานต่างๆ ที่เกี่ยวข้อง ไม่ว่าจะเป็นสำนักการระบายน้ำ สำนักการจราจรและขนส่ง สำนักการวางผังและพัฒนาเมือง สำนักการโยธา และสำนักงานเขต 21 เขต ที่มีคลองแสนแสบและคลองสาขาไหลผ่าน พร้อมดำเนินการออกสำรวจและเตรียมแผนพัฒนาใน 3 ด้านตามเป้าหมายได้แก่ งานพัฒนาระบบบำบัดน้ำเสีย งานปรับปรุงภูมิทัศน์และสิ่งแวดล้อมสองฝั่งคลอง และการดูแลความปลอดภัยทางน้ำ

 

จากแผนฟื้นฟูต่างๆ ดังกล่าว ตั้งแต่ปี 2558 ถึงปัจจุบัน เชื่อว่าหลายคงตั้งคำถาม แล้วน้ำในคลองแสนแสบดำน้อยลงไปบ้างไหม คุณภาพน้ำดีขึ้นหรือยัง แต่ใช่ว่าจะไม่เกิดความคืบหน้าเลย เพราะที่เห็นกันก็มีการพัฒนาปรับปรุงภูมิทัศน์ ระบบบำบัดน้ำเสียให้ได้เห็นความเปลี่ยนแปลงในทางที่ดีอยู่บ้าง สอดคล้องกับการลงพื้นที่ที่เราได้สอบถามผู้คนริมคลองถึงความสะอาด และกลิ่นหลังจากได้มีการปฏิบัติตามแผนพัฒนาฟื้นฟู 

 

พี่วาสนา ชนะมิตร ผู้ประกอบอาชีพค้าขาย และอาศัยอยู่ริมคลองแสนแสบมาตลอดช่วงอายุกว่า 40 ปี บอกว่า “ระยะหลังสัก 4-5 ปีมานี่ ขยะในคลองน้อยลง เพราะช่วงเช้าๆ จะเห็นมีเจ้าหน้าที่ร่องเรือช้อนเก็บขยะทุกวัน แต่บางวันก็ยังเห็นมีบ้าง เป็นขยะชิ้นใหญ่ๆ อย่างทีวี โซฟา ที่นอน หมอน ฟูก ลอยตามน้ำมา ส่วนเรื่องกลิ่นและน้ำคลองมีสีดำก็ดีขึ้นบ้างเล็กน้อย ถ้าน้ำเยอะก็ไม่ค่อยกระทบการใช้ชีวิต แต่เมื่อไรที่น้ำน้อยก็จะส่งกลิ่นเหม็นโชยขึ้นมา ”

 

แม้ว่าวันนี้ คลองแสนแสบจะยังไม่สะอาดได้ตามที่ทั้งรัฐฯ ทั้งเราฝันไว้ แต่อย่างน้อยได้เกิดการเปลี่ยนแปลงบ้างแล้ว เหนือสิ่งอื่นใด นอกจากเราจะจับตาดูว่าผลของการพัฒนาฟื้นฟูจะเป็นอย่างไร เราเองทั้งภาคครัวเรือนและภาคธุรกิจ ต้องพิจารณาถึงพฤติการและวิธีการปล่อยน้ำเสียลงแม่น้ำลำคลองของเราเอง เพราะหน่วยเล็กๆ อย่างเราๆ นี่และเป็นสาเหตุหลักของมลพิษทางน้ำที่เกิดขึ้นในปัจจุบัน

 

ติดตามรายการอยากเห็นเมืองไทยดีกว่านี้ ทางช่องเนชั่น 22 รายการที่มีเจตนาถามหาแนวทางการแก้ปัญหาของคนไทยทุกคน

related