อ.ธรณ์ ห่วง! ระบบนิเวศ คาดประการังน้ำตื่นเสียหายหนัก-สัตว์น้ำ-ปัญหาขยะทะเล-อาชีพประมง

ผู้ใช้เฟชบุ๊กชื่อ “Thon Thamrongnawasawat” หรือ ผศ.ดร.ธรณ์ ธำรงนาวาสวัสดิ์ รองคณบดีฝ่ายกิจการพิเศษและประชาสัมพันธ์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ โพสต์หลังพายุปาบึก ขึ้นฝั่ง และเคลื่อนลงสู่ทะลอันดามัน โดยระบุว่า

เริ่มเข้าสู่ช่วงสำรวจความเสียหายและฟื้นฟูจากผลของปาบึก จึงอยากเขียนเรื่องผลกระทบต่อทะเล ขยะทะเล และพี่น้องชาวประมง แนวทางช่วยเหลือ ตลอดจนสิ่งที่เพื่อนธรณ์สามารถช่วยกันทำได้ครับ

ขอเริ่มต้นจากสัตว์ทะเลหายาก

คลื่นส่งผลต่อสัตว์น้ำ โดยเฉพาะลูกสัตว์น้ำ เช่น ลูกโลมาอิรวดีที่ตายและถูกพัดขึ้นมาเกยฝั่งแถวขนอม

ชาวบ้านส่งภาพมาให้ดู ขอบคุณครับ (หนังลอกจนเป็นสีชมพู แต่ไม่ใช่โลมาสีชมพูนะฮะ)

รังเต่ามะเฟืองที่เขาหลักไม่น่ามีปัญหา

แต่รังที่สองที่ท่าไทร คลื่นกัดเซาะชายฝั่งเข้าไปมาก จนอยู่ห่างรังไข่เต่าไม่กี่เมตร

ตอนนี้เจ้าหน้าที่กรมทะเลและอุทยานท้ายเหมือง กำลังติดตามอย่างใกล้ชิด หากเกิดเหตุฉุกเฉิน คงสามารถช่วยเหลือได้ทัน

สำหรับสัตว์น้ำอื่น โดยเฉพาะสัตว์น้ำหน้าดิน อาจได้รับผลกระทบจากคลื่นบ้าง

แต่ที่น่าห่วงกว่านั้นจะตามมา นั่นคือน้ำจืดจำนวนมากไหลลงทะเล ทำให้เกิดปรากฏการณ์น้ำเบียด

ความเค็มแถวปากแม่น้ำและชายฝั่งจะลดลงอย่างเร็ว น้ำอาจแบ่งเป็น 2 ชั้น อาจทำให้สัตว์น้ำตาย เหมือนที่เคยเกิดตามชายฝั่งเพชรบุรี-ชะอำ

คราวนี้มาถึงระบบนิเวศทางทะเลบ้าง

ระบบนิเวศที่ได้รับผลมากสุดคือแนวปะการังน้ำตื้น

ขณะที่ป่าชายเลนไม่ค่อยเป็นไร หญ้าทะเลแม้จะหลุดลุ่ยบ้าง แต่ฟื้นตัวใหม่ได้เร็ว

ผิดจากแนวปะการังที่ฟื้นตัวช้า

พายุปาบึกเคลื่อนที่เป็นวงกว้างทั้งอ่าวไทยและอันดามัน

ผลกระทบหลักๆ ต่อแนวปะการัง คือ คลื่น ตะกอน และน้ำจืดไหลลงทะเล

คลื่นส่งผลทำให้ปะการังน้ำตื้นแตกหัก

ผมเคยสำรวจทั้งช่วงพายุเกย์ ลินดา และสึนามิ คิดว่ามีส่วนคล้ายกัน

บทเรียนจากพายุเกย์ครั้งโน้น ทำให้แนวปะการังเกาะไข่และเกาะจระเข้ที่ชุมพรเสียหายอย่างมาก

สมัยคลื่นสึนามิก็มีผลต่อแนวปะการังฝั่งอันดามัน

แต่อาจจะแตกต่างจากพายุปาบึกอยู่บ้าง ดูจากเกย์น่าจะใกล้เคียงกว่า (สมัยแฮเรียตไม่มีใครสำรวจครับ)

ผมจะไล่ไปตามพื้นที่ ทีละแห่งทั่วอ่าวไทย ไม่ได้ไล่ตามระดับความรุนแรงนะครับ

เริ่มจากฝั่งตะวันออก มีเดิ่งอยู่บ้าง แต่ไม่ได้รุนแรงมาก ปะการังอาจมีปัญหาแตกหักนิดหน่อย

ลงมาทางภาคใต้ เริ่มจากที่ประจวบ โดนคลื่นในช่วงวันที่ 5 เกาะจาน (อุทยานวนกร ประจวบ) อาจแตกหักอยู่บ้าง (ควรสำรวจ)

คลื่นวันที่ 5 แรงแถวหมู่เกาะในอุทยานชุมพรและหมู่เกาะในชุมพรใต้ เป็นพื้นที่คล้ายกับที่เคยโดนพายุเกย์ แต่คงไม่แรงเท่า แต่คงต้องสำรวจไว้

คลื่นจะส่งผลต่อแนวปะการังน้ำตื้นแถวสมุยและพะงันมากหน่อย เพราะทั้ง 2 เกาะรายล้อมด้วยแนวปะการังเกือบทุกทาง

เกาะเต่าอาจโดนบ้าง แต่แนวปะการังอยู่ลึก

หมู่เกาะอ่างทองมีแนวปะการังโดนบ้าง รวมถึงหมู่เกาะว่าวที่อยู่ทางตอนเหนือ

เกาะกระ (นคร) พื้นที่คุ้มครองทางทะเลแห่งใหม่ก็น่าจะได้รับผล เนื่องจากเป็นแนวพายุเข้า

ไปที่ฝั่งอันดามัน คลื่นน่าจะมีผลต่อเกาะสุรินทร์บ้าง รวมถึงแนวปะการังเกาะชายฝั่งระนอง

สิมิลันและตาชัยมีแนวปะการังน้ำลึก อาจไม่ค่อยเสียหาย

ขณะที่แนวปะการังรอบกระบี่ ภูเก็ต ตรัง สตูล โดนคลื่นในระดับทั่วไป ไม่คิดว่าจะแตกหักเสียหายมาก

สรุปแล้ว ชุมพร สมุย พะงัน เกาะกระ น่าจะเป็นจุดที่ได้รับผลจากคลื่นมากสุด

ผลอันดับสองคือตะกอน ซึ่งน่าจะเป็นผลกระทบแรงสุด และต่อเนื่องหลายวัน

ตะกอนบางส่วนเกิดจากคลื่นพัดขึ้นมาจากพื้นท้องทะเล ทำให้น้ำขุ่น แสงส่องผ่านไม่ได้หลายวัน

ตะกอนยังตกทับบนปะการัง ทำให้ปะการังอ่อนแอหรืออาจตายได้

ตะกอนอีกมากลงทะเลมาพร้อมกับน้ำจืดปริมาณมหาศาลจากแผ่นดิน

โดยเฉพาะทางภาคใต้ ตั้งแต่นครและแม่น้ำตาปี มวลน้ำที่มีตะกอนจะลอยไปไกลมาก (แถวหมู่เกาะอ่างทองและอาจไกลกว่านั้น)

ยังรวมถึงปากน้ำต่างๆ ในชุมพรและชายฝั่งที่อยู่ไม่ไกลจากแนวปะการัง

นอกจากนี้ น้ำที่มีตะกอนมาก จะไหลลงจากเกาะ เช่น สมุย พะงัน ที่โดนตะกอนฟุ้งกระจายจากพื้นอยู่แล้ว

เมื่อปะการังอ่อนแอ หากหลังจากนี้โดนผลกระทบจากมนุษย์ซ้ำเติม ความสูญเสียอาจมีมากขึ้น

ผลอันดับสามคือน้ำจืด

น้ำจืดจำนวนมากส่งผลกับความเค็มน้ำทะเลลดลงอย่างรวดเร็ว ทำให้ปะการังอาจฟอกขาวฉับพลันในบางพื้นที่

เพราะฉะนั้น เราควรต้องสำรวจแนวปะการังในหลายพื้นที่ในภาคใต้ฝั่งอ่าวไทยเกือบทั้งหมด รวมถึงบางส่วนในอันดามันเหนือ

เชื่อว่ากรมทรัพยากรทางทะเลและกรมอุทยานฯ น่าจะวางแผนและเริ่มลงมือสำรวจ ก่อนออกมาตรการที่จำเป็นต่อไป

ตอนนี้ยังเร็วไปที่จะบอกว่า ควรมีมาตรการใดบ้าง แต่เราเคยใช้แล้วสมัยสึนามิและปะการังฟอกขาว

อย่างไรก็ตาม มาตรการคงต้องคำนึงถึงพี่น้องผู้ประกอบการท่องเที่ยว ไม่ให้ได้รับผลกระทบมากไปกว่านี้

ตะกอนบางส่วนอาจให้อาสาสมัครช่วยปัดตะกอนออกจากปะการัง ฯลฯ

ทำได้ครับ เหมือนที่เราเคยช่วยตอนสึนามิ แม้อาจจะช่วยได้ไม่มาก แต่อย่างน้อยก็ยังได้ช่วย

ปัญหาอีกประการคือขยะทะเล

ขยะทะเลจำนวนมากมักเกิดหลังน้ำท่วมใหญ่

เพราะน้ำพัดพาขยะที่ไม่ได้จัดการให้ดี/กองขยะ ฯลฯ ลงสู่ทะเลโดยตรง โดยเฉพาะขยะพลาสติก

ในช่วง 1-2 สัปดาห์ต่อจากนี้ อาจพบแพขยะขนาดใหญ่ลอยในอ่าวไทย เช่นเดียวกับที่เคยเกิดเป็นประจำหลังน้ำท่วมใหญ่

หน่วยงานต่างๆ ที่เกี่ยวข้อง คงต้องเตรียมการเก็บขยะตามชายหาด/ขยะในทะเลอ่าวไทย

รวมถึงการดำน้ำเก็บขยะที่ตกค้างและสร้างความเสียหายให้แนวปะการังน้ำตื้น สมุย พะงัน ชุมพร ประจวบ ฯลฯ

คราวนี้มาว่าเรื่องการประมงบ้าง

พี่น้องชาวประมงจะได้รับผลกระทบ 3 ด้าน

อย่างแรกคือการทำมาหากินหยุดชะงัก

ในเดือนธันวา ปีก่อน ก็มีพายุจนออกเรือไม่ได้หลายวัน

พอมาเจอพายุช่วงต้นปีซ้ำ พี่น้องประมงพื้นบ้านหาเช้ากินค่ำ ไม่สามารถออกเรือได้

เงินทองสะสมก็ร่อยหรอ

อย่างที่สองคือเรือหรือเครื่องมือประมงเสียหาย

ยังรวมถึงเพิงเก็บเครื่องมือที่สร้างอยู่ริมชายฝั่ง โดนพายุเสียหาย

ขณะที่เงินสะสมก็ไม่ค่อยมี อาจต้องหยิบยืมหรือกู้ ทำให้มีภาระการเงินสูง

พี่น้องที่ทำการเพาะเลี้ยงชายฝั่ง อาจประสบปัญหาคลื่นลมทำให้กระชังหรือผลผลิตเสียหาย

ยังรวมถึงน้ำจืดที่จะไหลบ่าลงมา ทำให้น้ำเบียด สัตว์น้ำที่เลี้ยงตาย

น้ำทะเลที่เอ่อล้นเข้าไปข้างใน อาจส่งผลต่อพื้นที่เกษตรกรรมในรูปแบบต่างๆ

รวมถึงน้ำทะเลที่พายุพาเข้ามา ทำให้หนุนไปในแม่น้ำและอาจเอ่อล้น ส่งผลกระทบต่อการเกษตรและการประมงแถบนั้น

แม้ว่าภาครัฐจะเตรียมตัวดี เช่น การปล่อยน้ำมายันไว้ไม่ให้น้ำทะเลเข้ามามาก แต่ความเสียหายก็ยังเกิดขึ้นบ้าง

จึงอยากให้การช่วยเหลือเป็นไปอย่างรวดเร็วว่องไวและตรงจุด

ให้เกิดประโยชน์ต่อผู้ได้รับผลกระทบอย่างแท้จริง โดยเฉพาะพี่น้องประมงพื้นบ้าน

นอกจากนี้ กรมทรัพยากรทางทะเลฯ และกรมอุทยานฯ คงต้องเร่งรีบสำรวจความเสียหายของระบบนิเวศแนวปะการังในทุกพื้นที่ซึ่งโดนพายุหนัก

รวมถึงพื้นที่ปากแม่น้ำหรือบริเวณที่จะได้รับผลกระทบจากน้ำจืด ตลอดจนหาทางเตรียมจัดการปัญหาขยะทะเล

ผลกระทบจากปาบึกหนนี้รุนแรงและเป็นพื้นที่กว้างมาก

พวกเราคนไทยต้องร่วมกันช่วยทุกฝ่าย เพื่อให้เราฝ่าวิกฤตหนนี้ไปให้ได้ โดยมีความเดือดร้อนน้อยที่สุด

เพื่อนธรณ์ที่เป็นนักดำน้ำ เตรียมกิจกรรมเก็บขยะในแนวปะการัง

เพื่อนธรณ์ที่ไม่ได้ดำน้ำ เตรียมกิจกรรมเก็บขยะชายหาด

เพื่อนธรณ์ที่ถนัดงานการกุศล ลงไปช่วยพี่น้องชาวประมงพื้นบ้าน สนับสนุนผลิตภัณฑ์ประมงพื้นบ้าน ฯลฯ

เราช่วยกันได้ทุกคนและทำกันได้ทุกทาง นอกเหนือจากส่งใจไปช่วยครับ