ใครๆก็เป็นนักข่าวได้ ชวนรู้จัก "Citizen Journalism" อนาคตของสื่อยุคใหม่

ยุคสมัยเปลี่ยนไป เทคโนโลยีเข้ามามีบทบาทสำคัญ การเข้าถึงข้อมูลข่าวสารง่ายขึ้น ใครๆ ก็สามารถเป็นนักข่าวได้ เพียงแค่มีมือถือเครื่องเดียว นั่นคือที่มาของคำว่า Citizen Journalism หรือนิยามสั้นๆได้ว่า พลังของประชาชนที่เป็นใครก็ได้ที่อยากแชร์หรืออยากโพสต์ข่าวสารหรือเหตุการณ์ต่างๆบนโลกโซเชียล

Citizen Journalism หรือเรียกเป็นภาษาไทยว่า สื่อพลเมือง ได้เป็นกระแสอีกครั้งเมื่อ Elon Musk ได้แชร์โพสต์บน X ที่ต้องการเป็นแพลตฟอร์มที่เปิดกว้างให้ใครๆก็สามารถรายงานข่าว, ทำคอนเทนต์ได้โดยไม่จำเป็นต้องเป็นนักข่าวมืออาชีพ 

Citizen journalism is the path to better future!

I strongly encourage people around the world to post news about events as they’re happening, in both text & video. https://t.co/c8PxqinKAm

— Elon Musk (@elonmusk) October 4, 2023

Citizen Journalism คือ การมีส่วนร่วมของประชาชนในการรายงานข่าว แบ่งปันข้อมูล และนำเสนอมุมมองของตัวเองผ่านช่องทางออนไลน์ ไม่จำเป็นต้องมีทักษะหรือประสบการณ์ด้านการสื่อสารมวลชนเหมือนนักข่าวอาชีพ

อย่างไรก็ตามการที่จะเป็น Citizen Journalism หรือสื่อพลเมือง มีข้อดีหลากหลายอย่าง เช่น ช่วยให้ประชาชนเข้าถึงข้อมูลข่าวสารได้รวดเร็ว, เปิดกว้างความคิดเห็นในมุมมองที่หลากหลาย แต่ก็มีความเสี่ยงการแพร่กระจายข้อมูลเท็จ, ข่าวลือหรือข้อมูลที่บิดเบือนข้อเท็จจริง

Citizen Journalism ต้องทำอะไรบ้าง?

• ถ่ายวิดีโอเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นรอบตัว เช่น อุบัติเหตุ ภัยพิบัติ แชร์บนโซเชียลมีเดีย
• เขียนบล็อกหรือบทความเกี่ยวกับประเด็นที่สนใจ แชร์ข้อมูล วิเคราะห์เหตุการณ์
• แชร์ข่าวสารจากสื่อต่างๆ แหล่งข้อมูลที่น่าเชื่อถือ บนโซเชียลมีเดีย
• รายงานข่าวผ่านแอปพลิเคชั่น เช่น Twitter, Facebook

ข้อดีของ Citizen Journalism กับวงการสื่อ

• เข้าถึงข้อมูลข่าวสารรวดเร็ว ใครๆสามารถรายงานข่าวได้ทันที โดยไม่ต้องรอสื่อมวลชน
• เปิดกว้างความคิดเห็น ได้เห็นมุมมองที่หลากหลายจากประชาชนทั่วไป
• ช่วยให้ประชาชนมีส่วนร่วมในสังคม แสดงความคิดเห็น และตรวจสอบการทำงานของรัฐ

ทำไม นักข่าวพลเมือง (Citizen Journalism) ทำยังไง ก็ไม่เหมือน "นักข่าวมืออาชีพ"

Citizen Journalism หรือ สื่อพลเมือง กำลังมีบทบาทมากขึ้นเรื่อยๆ ในปัจจุบัน ส่งผลต่อรูปแบบการนำเสนอข่าวสาร บทบาทของสื่อมวลชน และนักข่าวมืออาชีพ ดังนั้น สำนักงานข่าวและนักข่าวมืออาชีพจำเป็นต้องปรับตัวให้เข้ากับยุคสมัย

นักข่าวมืออาชีพ จะเน้นการนำเสนอเรื่องราวที่หลากหลาย วิเคราะห์ประเด็น เจาะลึกมุมมองที่แตกต่าง ข้อมูลเชิงลึก, ข้อมูลวิจัยและข้อเท็จจริงที่ตรวจสอบได้ และยังกระตุ้นให้ผู้อ่านคิดวิเคราะห์

นักข่าวเองยังมักจะมีเครือข่ายกับแหล่งข่าว บุคคลสำคัญ และผู้เชี่ยวชาญในด้านต่างๆ นั่นแปลว่าอาจเข้าถึงข้อมูลข่าวสารได้รวดเร็วกว่าคนทั่วไป และสามารถแยกแยะความคิดเห็นและข้อเท็จจริง รับฟังความคิดเห็นจากหลายแง่มุม 

อนาคตเชื่อว่า นักข่าวพลเมือง (Citizen Journalism) จะสามารถร่วมงานกับนักข่าวมืออาชีพได้ เนื่องจากข้อดีของคนทั่วไปที่อาจสามารถเข้าถึงเหตุการณ์ได้รวดเร็วกว่า ประกอบกับความชำนาญในการวิเคราะห์ของนักข่าวจะทำให้ได้คอนเทนต์ออกมาน่าสนใจกว่าการนำเสนอข่าวรูปแบบเดียว 

Citizen Journalism เปรียบเสมือนเสียงจากประชาชน เป็นพลังขับเคลื่อนสังคม นำมาสู่การเปลี่ยนแปลงที่ดีขึ้น เพราะสามารถร่วมแบ่งปันข้อมูล, ความคิดเห็น, มุมมองใหม่ๆ ในสังคมมากขึ้น

Elon Musk ซีอีโอของ Tesla และ SpaceX เป็นหนึ่งในผู้สนับสนุน Citizen Journalism ซึ่งมักใช้ X ในการแชร์ข้อมูลข่าวสารและยังสนับสนุนให้ใครก็ได้มีส่วนร่วมในการรายงานข่าว

นางสาวอัญชลี ไพฑูรย์ นักข่าวอิสระ ผู้ก่อตั้ง "ข่าวลือ" แพลตฟอร์มออนไลน์ที่รวบรวมและตรวจสอบข่าวลือในสังคมไทย ซึ่งนี่ก็เป็นแรงผลักดันให้ประชาชนเข้ามามีส่วนร่วมในการนำเสนอข่าวสารในประเทศไทย 

ทั้งต่างประเทศและในไทยมีหลากหลายเหตุการณ์ตัวอย่างที่น่าสนใจ ซึ่งนักข่าวพลเมือง (Citizen Journalism) ได้เข้ามามีบทบาทในการนำเสนอข่าวบนโลกโซเชียล ดังนี้ 

• การระดมความช่วยเหลือผู้ประสบภัยน้ำท่วมในประเทศไทย ในปี 2554 ประชาชนใช้โซเชียลมีเดีย แจ้งเตือนภัย แชร์ข้อมูลการอพยพ และระดมความช่วยเหลือผู้ประสบภัย
• การเปิดโปงการทุจริต นักข่าวพลเมืองหลายคนใช้สื่อออนไลน์เปิดโปงการทุจริตของนักการเมืองและเจ้าหน้าที่รัฐ
• การรายงานข่าวการประท้วง ในหลายประเทศ ประชาชนใช้ Citizen Journalism รายงานข่าวการประท้วง แชร์วิดีโอ และแสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับการเมือง 

Citizen Journalism ได้กลายเป็นพลังสำคัญในสังคมสมัยใหม่ ช่วยให้ประชาชนเข้าถึงข้อมูลข่าวสาร แบ่งปันมุมมอง และมีส่วนร่วมในการสร้างสังคมที่มีข้อมูลข่าวสารที่ถูกต้อง และตรวจสอบได้ ที่สำคัญ ใครๆก็เป็นได้ด้วย