วันเสรีภาพสื่อมวลชนโลก กับหัวใจของระบบบรรณาธิการมนุษย์ ที่ AI ไม่อาจชนะได้

เมื่อวันที่ 3 พฤษภาคม ที่อาคารบางซื่อจังชั่น สมาคมนักข่าวนักหนังสือพิมพ์แห่งประเทศไทยได้ ได้จัดงานเสวนาเสรีภาพสื่อมวลชน โดยภายในงานเป็นการพูดถึงสิทธิ เสรีภาพของสื่อมวลชน เรียกร้องไปถึงรัฐบาล รำลึกถึงพี่น้องสื่อมวลชนที่เสียชีวิตจากการปฏิบัติหน้าที่ รวมถึงความท้าทายของสื่อมวลชนที่อยู่ในระบบนิเวศใหม่ โดยมี AI เป็นตัวแปรสำคัญด้วย

แต่หัวใจหลักที่แท้จริงคือต้องรักษาความเป็นมนุษย์ เพราะสิ่งนี้เองที่วงการข่าวที่มีกองบรรณาธิการจะสามารถเอาชนะ AI ได้ เพราะสุดท้ายมนุษย์จะต้องเป็นผู้ตรวจสอบและมีจินตนาการที่เหนือกว่า AI ได้

คำแถลงการณ์จากตัวแทนสื่อมวลชน

รินี เรืองหนู นายกสมาคมนักข่าวนักหนังสือพิมพ์แห่งประเทศไทย กล่าวในวันเสรีภาพสื่อมวลชนโลกว่า “สื่อมวลชนทั่วโลกต้องมีเสรีภาพทางความคิดและการแสดงออก”

อุษา มีชารี อุปนายกฝ่ายสิทธิเสรีภาพและการปฏิรูปสื่อ สมาคมนักข่าวนักหนังสือพิมพ์แห่งประเทศไทยกล่าวในวันเสรีภาพสื่อมวลชนโลก “ขอเรียกร้องต่อรัฐบาล ควรเคารพความเป็นอิสระรับฟังเสียงวิพากษ์วิจารณ์และการตรวจสอบของสื่อมวลชน”

ด้าน Mr.Spencer Anderson ,Deputy Spokesperson ,Embassy of the United States of America ,Thailand กล่าวว่า “เมื่อเรามองไปข้างหน้าให้เรามองเห็นภาพโลกที่มีเสรีภาพ สื่อมวลชนคือผู้กระตุ้นให้เกิดความเปลี่ยนแปลงและพิทักษ์รักษาประชาธิปไตย”

เสียงเรียกร้องจากสื่อมวลชนรุ่นใหม่

ได้ฟังเสียงจากสื่อรุ่นใหญ่แล้ว เราลองมาฟังเสียงจากตัวแทนสื่อรุ่นใหม่กันบ้าง

ณัฐพร สร้อยจำปา หรือ จัสมิน ผู้สื่อข่าว The Reporters ที่ได้รับรางวัลการเสนอข่าวที่มอบรางวัลโดยสมาคมนักข่าวนักหนังสือพิมพ์แห่งประเทศไทยกล่าวกับ SPRiNG 

ว่า "พวกเราคือกรรมกรข่าวที่อยู่ในสนาม หน้าที่สำคัญของเราคือการรายงานข้อเท็จจริง หลายครั้งพวกเราถูกทำลายเสรีภาพในการนำเสนอโดยเจ้าหน้าที่รัฐ หรือผู้มีอำนาจ พวกเขาใช้กฎหมายเป็นเครื่องมือในการคุกคาม มีเพื่อนของเราถูกฟ้องร้องดำเนินคดีเพียงเพราะไปทำข่าว เราเรียกร้องเสรีภาพให้คนอื่น แต่เรากลับถูกริดรอนเสรีภาพเสียเอง"

ด้าน สรวิชญ์ บุญจันทร์คง หรือ วิชญ์ ผู้สื่อข่าวไทยรัฐออนไลน์ เป็นอีกคนหนึ่งที่รับรางวัลการเสนอข่าวจากสมาคมนักข่าวนักหนังสือพิมพ์แห่งประเทศไทย กล่าวกับเราว่า “โจทย์ใหญ่ของสื่อมวลชนยุคใหม่คือ การทำงานอย่างมีเสรีภาพภายใต้แรงกดดันทางตัวเลข ทั้งยอดวิวและรายได้ เพราะเป็นลมหายใจขององค์กร แต่นี่ไม่ใช่ตัวชี้วัดคุณภาพข่าว ความท้าทายคือ เราจะนำเสนออย่างไร โดยไม่มุ่งหวังเพียงรายได้ และตระหนักว่า ทุกวันนี้สังคมได้อะไรจากงานของเรา”

เป็นเสียงสะท้อนจากสื่อมวลชนรุ่นใหม่ที่ทำงานภายใต้แรงกดดันท่ามกลางสถานการณ์โลกที่เปลี่ยนแปลงไปอย่างรวดเร็ว

สื่อมวลชนในวันที่ถูก AI ท้าทาย

ด้าน ดร.สิขเรศ ศิริกานต์ ประธานอนุกรรมการฝ่ายวิชาการ สภาวิชาชีพข่าววิทยุและโทรทัศน์ไทย ชวนมองเรื่องเสรีภาพสื่อในวันที่จะถูก AI แทรกแซง เพราะAI มีบทบาทมากมายไม่ว่าจะเป็นการพากษ์เสียง อ่านบันทึกโบราณ รวมถึงกลายเป็นผู้ประกาศข่าว

ทำให้สื่อมวลชนทั่วโลกเริ่มตั้งศูนย์ศึกษาด้าน AI เช่น New York Times เป็นต้น แต่สิ่งที่สำคัญคือต้องคิดถึงสิทธิ เสรีภาพ เพราะเราอยู่ในระบบนิเวศใหม่ และผู้ที่ควบคุมการเมืองและเศรษฐกิจ มีผลต่อวงการสื่อมวลชนทั้งนั้น

คนสื่อคือคนกรองข้อมูล

พล.อ.ต.อมร ชมเชย เลขาธิการ คณะกรรมการรักษาความมั่นคงปลอดภัยไซเบอร์แห่งชาติ กล่าวว่าบทบาทของสื่อที่สำคัญคือเป็นคนที่บอกว่าอะไรจริงไม่จริง เพราะในยุคปัจจุบันมีความน่ากลัวด้วยการนำข้อมูลจริงมาปนกับข้อมูลเท็จ แล้วเป็นเครื่องมือในการให้ร้ายได้ด้วย จึงอยากให้สื่อมวลชนช่วยกรองก่อนที่ข้อมูลจะออกไปสู่สายตาประชาชน

ด้าน ชัชวาล สังคีตตระการ นักวิจัย ศูนย์เทคโนโลยีอิเล็กทรอนิกส์และคอมพิวเตอร์แห่งชาติ เห็นตรงกับ พล.อ.ต.อมร โดยกล่าวในเรื่องผลงานของ AI นั้นผู้เชี่ยวชาญบางคนถ้าไม่สังเกตดีๆ ยังสังเกตไม่ได้เลยว่าอันไหนคือข้อมูลจริง ภาพจริง แล้วประชาชนจะดูออกได้อย่างไร

ในปัจจุบันเองมีเครื่องมือที่ Generate ได้ง่ายขึ้น ถ้าสื่อนำไปใช้ต้องเช็คข้อมูลที่มาจาก AI ก่อนที่จะนำเสนอข้อมูลออกไป สุดท้ายแล้ว AI จะฉลาดแค่ไหนแต่ไม่ปลอดภัยร้อยเปอร์เซ็นต์

บรรณาธิการคือมนุษย์ที่ชนะ AI

กนกวรรณ เกิดผลานันท์ หัวหน้าข่าวต่างประเทศหนังสือพิมพ์กรุงเทพธุรกิจ กล่าวว่า เทคโนโลยีทำให้คุณใช้ชีวิตง่ายขึ้น AI จึงจำเป็นและเป็นตัวช่วยในการเสนอแนวคิดใหม่ๆ ให้คนในวงการสื่อได้ และสามารถนำมาต่อยอดเขียนงาน

แต่ความเป็นมนุษย์ของเราคือเรามีกองบรรณาธิการที่ต้องมานั่งคุยกันเพื่อผลิตผลงานออกมานั่นคือความเป็นมนุษย์ที่ AI ไม่มี

ทั้งหมดคือเรื่องราวที่ SPRiNG นำมาพูดคุยในวันเสรีภาพมวลชนโลกในบริบทใหม่ๆ ที่ทั่วโลกต้องเจอ และสื่อมวลชนไทยต้องปรับตัวท่ามกลางสภาพแวดล้อมที่มี AI แต่เราต้องหลงเหลือความเป็นมนุษย์เอาไว้ไม่ให้จางหายไป

ข่าวที่เกี่ยวข้อง

• แถลงการณ์วันเสรีภาพสื่อมวลชนโลก “เสรีภาพสื่อกับความยั่งยืนในยุค AI”

• เสรีภาพสื่อ-เสรีภาพประชาชน

• ‘พันธมิตรชานม’สงครามตัวแทนการเมืองไทยบนทวิตภพ