มีอะไรในกอไผ่ : เล่าเรื่อง ทหาร  การเมือง และฐานอำนาจ (1)

เริ่มต้นเดือนพฤษภาคม แม้ฝนจะกระหน่ำลงมาให้คลายร้อนลงไปได้บ้าง แต่กระแสการเมืองเรื่องการสืบทอดอำนาจก็ยังคุกรุ่น

ข่าวย้อนอดีตเดือนนี้ ก็คงหนีไม่พ้นการขุดเรื่องราวยุคพฤษภาทมิฬขึ้นมาเตือนสติกันอีก

ส่วนจะเตือนสติใคร ใครจะฟัง หรือใครจะไม่ฟัง ไม่ใข่เรื่องราวในกอไผ่ที่เราจะเล่าซ้ำ แต่ถามว่า อะไรในกอไผ่ตอนนี้ จะเกี่ยวข้องกับเรื่องราวเดือนพฤษภา ปี 2535 หรือไม่ ก็อาจจะมีบ้าง

จั่วหัวขนาดนี้ บอกไม่เกี่ยวเลยก็คงไม่ได้ เพราะ ทหาร การเมือง กับเรื่องฐานอำนาจ ยังไงก็ต้องมีกลิ่นพฤษภาทมิฬอยู่บ้าง

ความจริง กองทัพ หรือ ทหาร กับการเมืองแบบไทย ยังไงก็หนีจากกันยาก

ในอดีตการปฏิวัติเมื่อปี 2475 ซึ่งเป็นปฏิวัติครั้งเดียวของเมืองไทย (ที่เหลือเป็นรัฐประหารกับกบฏนะครับ)  ก็สำเร็จได้เพราะทหารนะครับ แม้จะไม่ใช่ทหารที่เป็นกำลังรบหลัก

การเปลี่ยนแปลงทางการเมืองครั้งต่อๆมา กองทัพหรือทหาร ก็เป็นแกนหลักสำคัญทั้งสิ้น

แม้แต่ ตุลาคม 2516 การเปลี่ยนแปลงโดยขบวนการนักศึกษา ถ้าไม่มีคนในกองทัพอยู่เบื้องหลัง (โดยที่ขบวนการนักศึกษาไม่รู้) ก็เปลี่ยนแปลง หรือล้มรัฐบาลจอมพลถนอมไม่ได้

ฉะนั้น ซ.ไม่ต้อง.พ (ซึ่งไม่ต้องพิสูจน์) กองทัพคือ บทบาทสำคัญกับการเมืองไทยแบบหลีกเลี่ยงไม่ได้

กองทัพมีบทบาทต่อการเมืองใน 2 ฐานะ คือ การเป็นฐานอำนาจ และการเป็นผู้ถือครองอำนาจ(หลังการยึดอำนาจ)

ฐานะของการเป็นผู้ถือครองอำนาจ คงไม่ต้องเขียนถึง เพราะประวัติศาสตร์บันทึกไว้ชัด ใครเป็นใครกับการปฏิวัติ หรือรัฐประหารแต่ละครั้ง

แต่บทบาทของการเป็นฐานอำนาจ เป็นบทบาทที่อยู่เบื้องหลัง เป็นบทบาทที่ทั้งปรากฏชัด และไม่ปรากฏชัด

[caption id="attachment_250349" align="alignnone" width="679"] พล.อ.เกรียงศักดิ์ ชมะนันท์[/caption]

บทบาทการเป็นฐานอำนาจที่ชัดเจนที่สุดของทหาร เริ่มต้นในยุคของพลเอกเกรียงศักดิ์ ชมะนันท์  กรณีกลุ่มนายทหารหนุ่ม จปร. 7 หรือที่เรียกกันว่า กลุ่มยังเติร์ก นำโดยพันเอกมนูญ รูปขจร ยศในขณะนั้น

[caption id="attachment_250353" align="alignnone" width="292"] พล.ต.มนูญ รูปขจร[/caption]

กลุ่มยังเติร์ก มีบทบาทมากหลังเหตุการณ์ 6 ตุลาคม 2519 เมื่อเป็นฐานอำนาจในการยึดอำนาจเงียบจากรัฐบาลนายธานินทร์ กรัยวิเชียร และหนุนพลเอกเกรียงศักดิ์ ชมะนันท์ ขึ้นเป็นนายกรัฐมนตรี  และต่อมาก็มีบทบาท ในฐานะฐานอำนาจของพลเอกเปรม ติณสูลานนท์ ตั้งแต่การหนุนให้พลเอกเปรมก้าวขึ้นจากตำแหน่งผู้ช่วยผู้บัญชาการทหารบก ขึ้นสู่ตำแหน่งผู้บัญชาการทหารบกในขณะนั้น จนถึงบทบาทสำคัญในการกดดันพลเอกเกรียงศักดิ์ให้ลาออกจากตำแหน่งนายกรัฐมนตรี พร้อมหนุนพลเอกเปรม ขึ้นเป็นนายกรัฐมนตรีแทน

[caption id="attachment_250350" align="alignnone" width="750"] ธานินทร์ กรัยวิเชียร[/caption]

กลุ่มยังเติร์กมาถึงกาลอวสาน เมื่อพันเอกมนูญ และกลุ่มยังเติร์กตัดสินใจก่อรัฐประหารรัฐบาลพลเอกเปรม และล้มเหลวจนกลายเป็นกบฏถึง 2 ครั้ง  ในกบฏเมษาฮาวาย เมื่อเดือนเมษา 2524 และกบฏ 9 กันยา เมื่อเดือนกันยายน 2528

หลังสิ้นยุค “ยังเติร์ก” นายทหารที่ก้าวขึ้นมามีบทบาทสำคัญในการเป็นฐานอำนาจให้กับพลเอกเปรม  คือ เดอะซัน พลเอกอาทิตย์ กำลังเอก และนายทหารจปร.5 ที่นำโดยพลเอกสุจิน คราประยูร และพลเอกอิสระพงศ์ หนุนภักดี

[caption id="attachment_250355" align="alignnone" width="372"] พล.อ.อาทิตย์ กำลังเอก[/caption]

พลเอกอาทิตย์ นำกำลังจากกองทัพภาคที่ 2 ต่อต้านการรัฐประหาร ในกบฏ เมษาฮาวายของกลุ่มนายทหารรุ่นน้อง จปร. 7 ได้สำเร็จ ทำให้เป็นที่ไว้วางใจของพลเอกเปรม และขึ้นรับตำแหน่งผู้บัญชาการทหารบกควบตำแหน่งผู้บัญชาการทหารสูงสุดในเวลาต่อมา

[caption id="attachment_250356" align="alignnone" width="377"] พล.อ.อิสระพงศ์ หนุนภักดี[/caption]

บทบาทของพลเอกอาทิตย์ยามนั้น ฉายแสงแรงกล้า จนบางครั้งเกือบจะขึ้นมาบดบังรัฐบาลที่นำโดยพลเอกเปรม ติณสูลานนท์

จากบทบาทฐานอำนาจ เริ่มมีคนเห็นว่า รัศมีของแสงอาทิตย์กำลังจะกลบรัศมีของพลเอกเปรม

โดยเฉพาะครั้งที่พลเอกอาทิตย์ ออกมาแถลงไม่เห็นด้วยกับนโยบายลดค่าเงินบาทของรัฐบาล และวิพากษ์ วิจารณ์ การลดค่าเงินบาทครั้งนั้นอย่างรุนแรง เป็นบทบาทที่ล้ำหน้าความเป็นฐานอำนาจอย่างชัดเจน

[caption id="attachment_250357" align="alignnone" width="840"] พล.อ.เปรม ติณสูลานนท์[/caption]

ท้ายที่สุด พลเอกเปรม จึงตัดสินใจเปลี่ยนฐานอำนาจที่จะค้ำยันรัฐบาล ด้วยการไม่ต่ออายุราชการให้กับพลเอกอาทิตย์ และปลดออกจากตำแหน่งผู้บัญชาการทหารบก เหลือแค่ตำแหน่งผู้บัญชาการทหารสูงสุดจนเกษียณอายุ

[caption id="attachment_250358" align="alignnone" width="508"] พล.อ.ชวลิต ยงใจยุทธ[/caption]

บิ๊กจิ๋ว พลเอกชวลิต ยงใจยุทธ หรือ ขงเบ้งแห่งกองทัพไทย นายทหารคนสนิทของพลเอกเปรม ถูกแต่งตั้งขึ้นมาเป็นผู้บัญชาการทหารบกแทน รวมทั้งทำหน้าที่เป็นฐานอำนาจให้กับรัฐบาลพลเอกเปรมต่อ โดยมีนายทหารกลุ่มจปร.1 และจปร. 5 เป็นฐานกำลังสำคัญในกองทัพ

บิ๊กจิ๋วทำหน้าที่สำคัญนี้ และรักษาบทบาทการเป็นฐานอำนาจอย่างเคร่งครัด จนถึงวันที่พลเอกเปรมประกาศ วาทะสำคัญทางการเมือง “ผมพอแล้ว” และส่งไม้ต่อให้กับรัฐบาลพลเอกชาติชาย ชุณหะวัณ

[caption id="attachment_250359" align="alignnone" width="678"] พล.อ.ชาติชาย ชุณหะวัณ[/caption]

ยุคพลเอกชาติชาย และบทบาทของพลเอกชวลิต เป็นช่วงเวลาที่มีสีสัน และมีเรื่องราวสำคัญๆเกิดขึ้นหลายอย่าง

ตอนหน้ามาอ่านต่อ  กับบทบาทพลเอกชวลิต ยงใจยุทธ ในฐานะฐานอำนาจ และดีลเมกเกอร์คนสำคัญของรัฐบาลพลเอกเปรม

คอลัมน์ที่เกี่ยวข้อง : มีอะไรในกอไผ่ : เล่าเรื่อง ทหาร การเมือง และฐานอำนาจ (2)