ร่างพ.ร.บ.อากาศสะอาดผ่านแล้ว! ผู้ก่อมลพิษต้องเป็นผู้จ่าย คาดเริ่มใช้จริงปี 2569

วันนี้ 21 ต.ค. 2568 พรรคประชาชนเผยว่า หลังจากสภาผู้แทนราษฎรมีการประชุม พิจารณาร่างพ.ร.บ.อากาศสะอาด มาอย่างต่อเนื่องหลายสัปดาห์ ล้มลุกคลุกคลานจากเหตุสภาล่มเพราะองค์ประชุมไม่ครบ ในที่สุดวันนี้ (21 ต.ค. 2568) สามารถพิจารณาเรียงตามมาตราได้จนครบทุกมาตรา และลงมติผ่านร่างในวาระที่ 3 ด้วยคะแนนเสียงท่วมท้น

โดยหลังจากนี้ ร่างพ.ร.บ.อากาศสะอาด จะต้องถูกส่งเข้าสู่วุฒิสภา ซึ่งหากวุฒิสภาพิจารณาอนุมัติภายในกรอบเวลา 30 วัน โดยไม่ขอขยายเวลาเพิ่ม ก็คาดว่า กฎหมายนี้จะแล้วเสร็จทุกกระบวนการก่อนยุบสภา ในช่วงสิ้นเดือนมกราคม 2569 และมีผลบังคับใช้ไม่นานเกินรอ 

สิ่งที่คนไทยต้องรู้เกี่ยวกับพ.ร.บ.อากาศสะอาด 

พ.ร.บ.อากาศสะอาดคือ?

กฎหมายที่ถูกออกแบบมาแก้ปัญหามลพิษทางอากาศทั้งในประเทศและข้ามพรมแดน อันเป็นสาเหตุของฝุ่นพิษ PM2.5 ที่เกิดซ้ำซากต่อเนื่องในไทยมานานหลายปี ส่งผลกระทบต่อสุขภาพผู้คนนับล้าน ๆ ชีวิต

พ.ร.บ.อากาศสะอาดจะนำไปสู่การเปลี่ยนแปลงอย่างไร?

• กำหนดให้อากาศสะอาดเป็นสิทธิมนุษยชน
• ยึดหลักการ “ผู้ก่อมลพิษต้องเป็นผู้จ่าย” พร้อมมาตราการทางเศรษฐศาสตร์เพิ่มแรงจูงใจให้ผู้ก่อมลพิษปรับเปลี่ยนพฤติกรรม
• มีบทลงโทษชัดเจนมากยิ่งขึ้นสำหรับผู้ก่อมลพิษ
• กลุ่มเปราะบาง เช่น ผู้สูงอายุ เด็ก และผู้ป่วยเรื้อรังที่ได้รับผลกระทบจะได้รับสิทธิชดเชยเยียวยา รักษาและตรวจสุขภาพฟรีกับโรงพยาบาลรัฐ
• มีการกระจายอำนาจสู่ท้องถิ่น เช่น อบจ. เทศบาล มีอำนาจสั่งการ ตรวจสอบ หรือแก้ปัญหาเฉพาะหน้าในพื้นที่ของตนได้อิสระและรวดเร็วขึ้น
• เงินที่นำมาใช้ มาจากเงินค่าธรรมเนียมที่เก็บมาจากผู้ก่อมลพิษ ดังนั้น จะลดขั้นตอนการเบิกจ่ายจากระบบราชการเดิม ๆ ลง สามารถนำเงินไปใช้ได้ทันทีตามสถานการณ์ที่เกิดขึ้นจริง อย่างเช่น ฝุ่น PM2.5 ที่มาเร็วไปเร็ว

อย่างไรก็ตาม นี่เป็นกลไกที่ต่างประเทศนำไปใช้และประสบความสำเร็จใจการลดมลพิษภายในประเทศของตนลงได้ พ.ร.บ.อากาศสะอาด จึงถูกคาดหวังว่าจะกลายมาเป็นจุดเปลี่ยนครั้งสำคัญต่อการแก้ไขวิกฤตมลพิษทางอากาศที่คนไทยทนทุกข์มานานหลายปีให้บรรเทาลง