พบวาฬเพชฌฆาต - โลมา ช่วยกันล่าเหยื่อเป็นครั้งแรกของโลก

ผลการวิจัยใหม่ที่ตีพิมพ์ในวารสาร Scientific Reports เมื่อวันพฤหัสบดี ที่ 11 ธ.ค. แสดงให้เห็นว่า มีการปฏิสัมพันธ์ระหว่างวาฬออร์กาหรือ 'วาฬเพชฌฆาต' และ 'โลมาคาดขาวแปซิฟิก' นอกชายฝั่งรัฐบริติชโคลัมเบียของแคนาดา ซึ่งไม่ได้เป็นเพียงแค่การพบกันโดยบังเอิญขณะออกหาอาหาร เพราะจากหลักฐานทั้งวิดีโอจากโดรน บันทึกเสียง และฟุตเทจภาพใต้น้ำ ทำให้สรุปได้ว่าสัตว์ทั้งสองชนิดกำลัง 'ทำงานเป็นทีม'

ซาราห์ ฟอร์จูน นักวิทยาศาสตร์ทางทะเลจากมหาวิทยาลัยดาลฮาวเซีย และผู้เขียนหลักของงานวิจัย กล่าวว่า วาฬเพชฌฆาตคือสุดยอดนักล่าปลาแซลมอน เนื่องจากเชี่ยวชาญและมีทักษะในการล่าสูงมาก การเห็นวาฬเหล่านี้ว่ายตามโลมาราวกับว่าโลมาเป็นผู้นำ ค่อนข้างประหลาดและน่าตื่นเต้นมาก

โลมามักถูกพบอยู่ใกล้กับวาฬเพชฌฆาตประจำถิ่นทางเหนือ สายพันธุ์ย่อยของผู้ล่าระดับสูงสุดที่กินปลาแซลมอนชินุกเป็นอาหาร ขณะที่โลมาไม่สามารถล่าปลาแซลมอนเองได้ เนื่องจากเป็นเหยื่อที่มีขนาดตัวใหญ่เกินไป ทำให้ปกติแล้ว โลมามักจะล่าปลาเฮริงเป็นอาหารแทน

วิดีโอฟุตเทจในงานวิจัยแสดงให้เห็นว่า 'โลมา' ซึ่งนักวิทยาศาสตร์ ระบุว่า ทำหน้าที่เป็นหน่วยสอดแนม แหวกว่ายผ่านผืนน้ำที่ราบเรียบราวกับกระจกของมหาสมุทรแปซิฟิก เพื่อไล่ล่าปลาแซลมอนที่มีขนาดตัวยาวเกือบ 3 ฟุตหรือราว 1 เมตร ขณะที่วาฬเพชฌฆาตว่ายตามมาติด ๆ

เมื่อวาฬจับเหยื่อได้และฉีกออกเป็นชิ้น ๆ เหนือผิวน้ำเพื่อแบ่งให้กับวาฬตัวอื่น ๆ โลมาก็จะเข้ามาคอยเก็บกินเศษที่เหลือ

ตามปกติแล้ว วาฬเพชฌฆาตจะปกป้องเหยื่อที่เพิ่งล่ามาได้อย่างดุเดือด แต่ในกรณีนี้กลับดูไม่รำคาญการรุกล้ำของโลมาเลย

นักวิจัยพิจารณาหลายสมมติฐานเพื่ออธิบายเกี่ยวกับความใกล้ชิดของโลมาและการที่วาฬเพชฌฆาตไม่แสดงพฤติกรรมก้าวร้าว
ทฤษฏีหนึ่งเสนอว่าโลมาเพียงแค่ต้องการแสวงหาการคุ้มครองจากวาฬเพชฌฆาตสายพันธุ์นี้ที่ไม่ไล่ล่าโลมา แต่วาฬเพชฌฆาตไม่ประจำถิ่น (Bigg’s orca) ที่อาศัยอยู่ในน่านน้ำเดียวกันนั้นล่าโลมา ซึ่งโดยส่วนใหญ่แล้ววาฬทั้ง 2 สายพันธุ์นี้มักจะหลีกเลี่ยงกันและกัน

อีกทฤษฎีหนึ่งคือโลมาได้ประโยชน์จากการขี่คลื่นหัวเรือใกล้วาฬเพชฌฆาต ซึ่งช่วยลดแรงต้านน้ำ

ทีมนักวิจัยยังพิจารณาถึงความเป็นไปได้ของภาวะ “เคล็ปโตพาราซิติซึม” (Kleptoparasitism) ลักษณะการอยู่ร่วมกันแบบที่สิ่งมีชีวิตชนิดหนึ่งที่เรียกว่า “ปรสิต” ขโมยอาหารจากผู้ล่าชนิดอื่น ในกรณีนี้หมายถึงการที่โลมาขโมยเศษอาหารจากวาฬ

ผู้เขียนหลักของการวิจัย ระบุว่า หากโลมาเป็นปรสิตที่มาหาอาหารฟรีจริง ๆ วาฬอาจแสดงพฤติกรรมก้าวร้าวเพื่อไล่โลมาออกไป หรือวาฬอาจย้ายไปหาอาหารในบริเวณใกล้เคียงแทน แต่ทีมนักวิจัยแทบไม่เห็นพฤติกรรมที่เป็นปรสิตระหว่างสายพันธุ์เลย ซึ่งสร้างความประหลาดใจเป็นอย่างมาก

ดังนั้นนักวิจัยจึงเหลือสมมติฐานสุดท้ายที่น่าสนใจที่สุด คือ ผู้ล่าทั้ง 2 สายพันธุ์ กำลังร่วมมือกัน

เพื่อค้นหาคำตอบ ทีมนักวิจัยติดตามการเคลื่อนไหวของวาฬเพชฌฆาต จำนวน 9 ตัว พร้อมสังเกตปฏิสัมพันธ์กับโลมาคาดขาวแปซิฟิก บริเวณเกาะแวนคูเวอร์ของแคนาดา ตั้งแต่ปี 2020

ข้อมูลดังกล่าวเผยให้เห็นเหตุการณ์ 25 ครั้งที่วาฬเพชฌฆาตพบโลมาและเปลี่ยนทิศทางเพื่อว่ายตาม จากนั้นทั้ง 2 สายพันธุ์ดำดิ่งลงหาอาหารร่วมกัน

อย่างไรก็ตาม ทีมวิจัยระบุว่า จำเป็นต้องมีการศึกษาเพิ่มเติมเพื่อระบุว่าทั้งสองสายพันธุ์ได้ประโยชน์จากความร่วมมือนี้มากเพียงใด

ซาราห์ ฟอร์จูน เสริมว่า คำถามคือความร่วมมือนี้ให้ประโยชน์แก่ทั้งโลมาและวาฬเพชฌฆาตหรือไม่ วาฬที่ล่าเหยื่อร่วมกับโลมาจะประสบความสำเร็จในการหาอาหารมากกว่าวาฬที่ออกล่าโดยลำพังหรือไม่

งานวิจัยนี้ยังปรับเปลี่ยนและขยายความเข้าใจเกี่ยวกับศักยภาพของวาฬและโลมา ซึ่งเป็นสัตว์ที่มีสติปัญญาสูง สามารถทำได้ขณะล่าเหยื่อ

นักวิทยาศาสตร์รายนี้ทิ้งท้ายว่า คนส่วนใหญ่ทราบดีว่าวาฬเพชฌฆาตมีวัฒนธรรมที่เข้มแข็ง เป็นสัตว์สังคมและมีกลยุทธ์ในการล่าเหยื่อที่ชาญฉลาด แต่ถึงแม้วาฬชนิดนี้จะเป็นสัตว์สังคมมากเพียงใด เมื่อถึงเวลาล่าเหยื่อและจับปลาแซลมอน พวกมันก็จะกลายเป็นนักล่าเดี่ยว การได้เห็นว่าพวกมันอาจกำลังล่าเหยื่อร่วมกับสัตว์ชนิดอื่น แสดงให้เห็นว่าวาฬเพชฌฆาตพวกนี้ปรับตัวได้ดีเพียงใดในการเปลี่ยนแปลงและปรับพรุงกลยุทธ์การล่าของพวกมันด้วย