คิดเห็นอย่างไร กรณีการแสดงใต้น้ำช้างไทยถูกต่างชาติมองว่าทารุณกรรม

ผลการประกาศเป็นเอกฉันท์แล้วในปีนี้กับรางวัลภาพถ่ายสัตว์ป่าจากทั่วโลกในงาน “Wildlife Photographer of the Year 2021" งานประกาศรางวัลนี้จัดขึ้นทุกปี โดยพิพิธภัณฑ์ประวัติศาสตร์ธรรมชาติในลอนดอน งานนี้เป็นที่ยอมรับว่าเป็นงานแข่งขันประกวดภาพถ่ายที่มีชื่อเสียงมายาวนานที่สุด

ในปี 2021 นี้ ได้มีการประกาศรางวัลผู้ชนะเลิศเมื่อวันอังคารที่ 12 ตุลาคมที่ผ่านมา ทางพิพิธภัณฑ์เผยว่าการแข่งขันได้เสียงตอบรับดีมาก มีผู้สนใจเข้าร่วมประชันกว่า 50,000 รายจาก 95 ประเทศเลยทีเดียว และปีนี้ก็เป็นปีที่ 57 แล้ว โดยการตัดสินผู้ตัดสินจะไม่อนุญาตให้เปิดเผยตัวตน แต่แน่นอนว่าเป็นผู้ที่มีความเชี่ยวชาญระดับนานาชาติในเรื่องของความสร้างสรรค์ การเล่าเรื่อง และความเป็นเลิศทางเทคนิค รวมไปถึงการมองความกลางด้ายจริยธรรม

รูปที่ได้รับรางวัลชนะเลิศ Grand Title ในปีนี้ตกเป็นของช่างถ่ายภาพใต้น้ำชาวฝรั่งเศส อีกทั้งยังเป็นนักชีววิทยาอย่าง Laurent Ballesta เขาเรียกผลงานของตัวเองว่า “การรังสรรค์” (Creation) เป็นภาพถ่ายการจับปลา Camouflage grouper ที่หาดูได้ยาก โดยปลากำลังบ้าคลั่งในการผสมพันธุ์ใต้น้ำลึก

แต่มีภาพหนึ่งที่เสียงแตกและมีการวิพาร์กวิจารณ์กันคือภาพของช้างไทยที่กำลังทำการแสดงใต้น้ำ ถ่ายโดยช่างภาพชาวออสเตรเลีย Adam Oswell ใช้ชื่อรูปว่า “Elephant in the room” ได้รับรางวัลสาขาภาพที่สื่อความหมายของการทรมานสัตว์ ซึ่งที่จริงการแข่งขันสาขานี้มีผู้เข้าชิงอื่นๆด้วยที่ภาพสื่อความหมายได้ชัดเจน เช่น ลิงถูกล่ามโซ่, อุรังอุตังหันหลังเกาะกรงเหล็ก, หอยที่ถูกชาวบ้านเก็บมาขายเป็นของชำร่วย, ค้างคาวและซากจระเข้ที่ถูกไฟป่าครอก

ข่าวที่เกี่ยวข้อง

• ประกวดภาพถ่ายสัตว์โลกสุดฮารอบไฟนอลประจำปี 2021 ประชาชนทั่วไปร่วมโหวตได้!

• สำรวจสัตว์ใกล้สูญพันธุ์ 10 สายพันธุ์แห่งปี 2021 ที่ต้องเร่งอนุรักษ์แล้ว!

• สัตว์สูญพันธุ์จำนวนมากในรอบ 100 ปี และจะเพิ่มขึ้นอีกด้วยน้ำมือมนุษย์

• เปิดภาพถ่ายสัตว์ป่า ผ่านเข้ารอบ Wildlife Photographer of the Year 2021

แต่ในกรณีของประเทศไทย ก็มีเสียงแยกออกเป็นสองเสียงว่า ช้างเป็นสัญลักษณ์ของไทย เอามาทรมานหาเงินเข้ากระเป๋ามนุษย์ง่ายๆ ทรมานและลิดรอนสิทธิสัตว์ เพื่อสร้างความสนุกความบันเทิงให้มนุษย์เท่านั้น แต่อีกเสียงก็ตอบกลับว่า ทีลิงไทยยังใช้เก็บมะพร้าวได้เลย หรือช้างก็เป็นช้างเลี้ยง เป็นการยากที่จะกลับเข้าไปอยู่อาศัยในป่า รวมไปถึงควาญช้างก็น่าจะมีวิธีการเลี้ยงดูที่เหมาะสม

ในด้านกลับกัน องค์การสวนสัตว์ก็ได้ออกมาอธิบายให้ความรู้เพิ่มเติมเรื่องของการเลี้ยงช้างในสวนสัตว์และบทบาทของสวนสัตว์ในประเทศไทยไว้ว่า

ช้างเป็นสัตว์คู่บ้านคู่เมืองของไทยและมีสถานะใกล้สูญพันธุ์ (endangered) เนื่องจากกิจกรรมของมนุษย์ เช่นบุกรุกป่า ล่าสัตว์ ดังนั้นสวนสัตว์เป็นแหล่งพึ่งพิงของช้าง ด้วยการดูแลช้างไม่ให้สูญพันธุ์และถ่ายทอดความรู้สู่ประชาชน ให้เกิดความตระหนัก ความหวงแหนทรัพยากรสัตว์ป่า

องค์การสวนสัตว์แห่งประเทศไทยฯ ภายใต้สมาชิกสมาคมสวนสัตว์โลก (World Association of Zoos and Aquariums: WAZA) และ (Southeast Asia Association of Zoos and Aquariums: SEAZA) มีการดูแลสวัสดิภาพสัตว์ตามหลักมาตรฐานสากล 5 Domains คือ ด้านโภชนาการ สุขภาพ สิ่งแวดล้อม พฤติกรรม และจิตใจ มีการประเมินด้านสวัสดิภาพสัตว์โดยพนักงานสวนสัตว์ สัตวแพทย์ทุกวัน และมีหน่วยงานภายนอกมาร่วมประเมินทั้งคณะกรรมการด้านสวัสดิภาพสัตว์ของ WAZA และ SEAZA รับรองมาตรฐาน

ทำไมสวนสัตว์ ต้องให้ดูช้างผ่านห้องกระจก หรือ “จับช้างมาใส่ตู้”

เป็นความเข้าใจที่ไม่ถูกต้อง เพราะสวนสัตว์มีพื้นที่กว้างขวางเพียงพอเพื่อให้สัตว์ได้ใช้ชีวิตตามธรรมชาติ พร้อมมีควาญช้างคอยดูแล ทั้งพาออกกำลังกายจะได้ไม่เครียด หาอาหาร อาบน้ำให้ เป็นต้น

การลงเล่นน้ำเป็นธรรมชาติของช้างเหมือนสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมหลายชนิด ช้างสามารถลอยตัวในน้ำและหายใจด้วยงวง ช้างสามารถว่ายน้ำได้ไกล การลงอาบน้ำยังช่วยกำจัดแมลง สิ่งสกปรกบนตัวช้าง ให้ผิวหนังมีสุขภาพดีด้วย

วัตถุประสงค์ของการจัดส่วนแสดงให้นักท่องเที่ยวได้เห็นพฤติกรรมช้างขณะว่ายน้ำนั้นเป็นเรื่องพิเศษหาเรียนรู้ได้ยาก เราพาเด็กๆไปเรียนรู้พฤติกรรม การเคลื่อนไหวของช้างว่ายน้ำอย่างใกล้ชิด โดยมีวิทยากรเล่าเรื่องราวชีวิต พฤติกรรม ชีววิทยาของช้าง ให้เด็กๆ มีโอกาสเรียนรู้ เกิดความรักและสร้างแรงบันดาลใจให้เด็กๆและครอบครัวร่วมกันอนุรักษ์ช้างไทย

ช้างที่ลงเล่นน้ำให้นักท่องเที่ยวได้เรียนรู้นั้นได้รับการฝึกในเชิงบวก (positive reinforcement) คือ การให้รางวัลเมื่อแสดงพฤติกรรมได้ถูกต้อง ซึ่งนิยมใช้อาหารเป็นรางวัล ไม่ลงโทษให้สัตว์ทรมาน ที่ต้องฝึกในช่วงแรกเพราะช้างยังไม่คุ้นชินกับสถานที่ จึงให้ควาญพาช้างลงน้ำ ปัจจุบันช้างซึ่งเป็นสัตว์แสนรู้ สามารถเลือกลงน้ำได้เอง ไม่มีใครบังคับ นี่คือการให้ทางเลือกกับสัตว์

เราใส่ใจถึงความเครียดที่อาจเกิดขึ้น นักวิทยาศาสตร์จึงไขคำตอบให้โดยการสังเกตพฤติกรรมของช้าง ร่วมกับการตรวจฮอร์โมนความเครียด (cortisol) ซึ่งพบว่าการที่ช้างได้ออกกำลังกาย เล่นน้ำ ส่งผลดีต่อตัวสัตว์ ช้างที่ออกกำลังกายสม่ำเสมอจะมีระดับความเครียดปกติ แน่นอนหากเกิดความผิดปกติกับช้าง พฤติกรรมที่เปลี่ยนไป ควาญช้างผู้รู้ใจจะต้องรีบแจ้งให้ทางสัตวแพทย์เข้ามาดูแลอย่างทันที

ทั้งนี้ทางองค์การสวนสัตว์แห่งประเทศไทยฯ ก็ได้ขอความร่วมมือจากข้อความนี้เพื่อส่งต่อองค์ความรู้ที่ถูกต้อง สื่อสารออกไปในวงกว้าง แล้วคุณล่ะ คิดเห็นอย่างไรบ้าง

ที่มาข้อมูล npr.org และ องค์การสวนสัตว์แห่งประเทศไทย