"ยุบสภา" กระทบกฎหมายอะไรบ้าง นิรโทษกรรม-อากาศสะอาด อาจ "ตกไป" ทันที

สถานการณ์การเมืองไทยถึงจุดเปลี่ยนสำคัญหลังจากที่อนุทิน ชาญวีรกูล นายกรัฐมนตรี และรัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย ได้กราบบังคมทูลฯ เพื่อทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชกฤษฎีกายุบสภาผู้แทนราษฎร เพื่อให้มีการเลือกตั้ง สส. ใหม่เป็นการทั่วไป

ทั้งนี้รัฐธรรมนูญ 2560 มาตรา 147 วางหลักไว้ในกรณีที่มีการยุบสภาผู้แทนราษฎร ร่างรัฐธรรมนูญแก้ไขเพิ่มเติมหรือร่างพระราชบัญญัติ (พ.ร.บ.) ที่รัฐสภายังไม่ได้ให้ความเห็นชอบ หรือที่รัฐสภาให้ความเห็นชอบแล้วแต่พระมหากษัตริย์ไม่ทรงเห็นชอบด้วย หรือเมื่อ 90 วัน แล้วไม่ได้พระราชทานคืนมาเป็นอันตกไป 

หลังยุบสภาจะเป็นผลให้ร่างรัฐธรรมนูญแก้ไขเพิ่มเติมต้องตกไป โดยแบ่งเป็นร่างรัฐธรรมนูญแก้ไขเพิ่มเติมที่กำลังพิจารณาอยู่ในชั้นกรรมาธิการของพรรคประชาชนและพรรคภูมิใจไทย และชุดร่างรัฐธรรมนูญแก้ไขเพิ่มเติมของพรรคประชาชนที่กำลังรอพิจารณาในวาระหนึ่งอีก 17 ฉบับ

นอกจากนี้ร่างพ.ร.บ.ที่กำลังพิจารณาอยู่ในรัฐสภาต้องตกไปอย่างน้อย 88 ฉบับ จนถึงวันที่ 29 ต.ค. 2568 มีร่างพ.ร.บ. ที่ค้างพิจารณาในสภาผู้แทนราษฎรอย่างน้อย 72 ฉบับ

ร่างพ.ร.บ.ที่รอการพิจารณาในวาระหนึ่งจำนวน 59 ฉบับ 

• ร่างพ.ร.บ.ที่เสนอโดยคณะรัฐมนตรีจำนวน 14 ฉบับ เช่น ร่างพ.ร.บ.ศูนย์กลางการประกอบธุรกิจทางการเงินฯ และร่างพ.ร.บ.ระเบียบข้าราชการฝ่ายตุลาการศาลยุติธรรมฯ
• ร่างพ.ร.บ.ที่เสนอโดยสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร (สส.) จำนวน 39 ฉบับ เช่น ร่างพ.ร.บ.แก้ไขเพิ่มเติมประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญาฯ ที่เสนอโดยสส.พรรคประชาชน (พรรคก้าวไกล) โดยเป็นร่างกฎหมายที่ค้างพิจารณานานที่สุดในจำนวน 39 ฉบับ โดยค้างตั้งแต่วันที่ 7 กุมภาพันธ์ 2567 หรือประมาณ 1 ปี 9 เดือน
• ร่างพ.ร.บ.ที่ประชาชนเข้าชื่อเสนอกฎหมายตามรัฐธรรมนูญ 2560 มาตรา 133 (3) จำนวน 6 ฉบับ

• ร่างพ.ร.บ.ที่ผ่านวาระหนึ่งและมีการตั้งคณะกรรมาธิการวิสามัญพิจารณา อย่างน้อย 6 ฉบับ เช่น ร่างพ.ร.บ.ธรรมนูญศาลทหารฯ และร่างพ.ร.บ.ที่คณะกรรมาธิการพิจารณาเสร็จแล้ว อย่างน้อย 7 ฉบับ เช่น  ร่างพ.ร.บ.องค์การบริหารส่วนจังหวัดฯ

ส่วนการพิจารณาร่างพ.ร.บ.ในวุฒิสภา มีร่างพ.ร.บ.ที่ค้างการพิจารณาในวุฒิสภา อย่างน้อย 15 ฉบับ แบ่งเป็น

• ร่างพ.ร.บ.ที่ผ่านวาระหนึ่งและตั้งคณะกรรมาธิการวิสามัญพิจารณา อย่างน้อย 8 ฉบับ เช่น ร่างพ.ร.บ.สร้างเสริมสังคมสันติสุขฯ และร่างพ.ร.บ.อากาศสะอาดฯ ซึ่งร่างกฎหมายดังกล่าวประกอบไปด้วยผู้เสนอจากหลายส่วนทั้งคณะรัฐมนตรี พรรคการเมืองและประชาชนร่วมกันเข้าชื่อเสนอกฎหมายมาด้วย
• ร่างพ.ร.บ.ที่ผ่านการพิจารณาวาระสองและสาม อย่างน้อย 7 ฉบับ เช่น ร่างพ.ร.บ.การขนส่งทางรางฯ นอกจากนี้ยังมีร่างพ.ร.บ.ที่วุฒิสภาไม่เห็นชอบตามสภาผู้แทนราษฎร ซึ่งคณะกรรมาธิการร่วมพิจารณาเสร็จอย่างน้อย 1 ฉบับ คือ ร่างพ.ร.บ.การจัดสรรที่ดินฯ

แม้ร่างพ.ร.บ.เหล่านี้อาจจะตกไปด้วยเหตุของการยุบสภา แต่รัฐธรรมนูญ 2560 มาตรา 147 วรรคสองเปิดช่องให้คณะรัฐมนตรีชุดใหม่ที่จะจัดตั้งขึ้นภายหลังการเลือกตั้ง ร้องขอต่อรัฐสภาให้พิจารณาร่างพ.ร.บ.ที่ตกไปภายใน 60 วัน นับแต่วันเรียกประชุมรัฐสภาครั้งแรกหลังการเลือกตั้งทั่วไป 

ทั้งนี้ตามข้อบังคับการประชุมรัฐสภา 2563 หมวด 6 วางหลักการให้ความเห็นชอบตามมาตรา 147 ของรัฐธรรมนูญ 2560 ไว้ว่า ในกรณีที่คณะรัฐมนตรีร้องขอให้รัฐสภานำร่างกฎหมายฉบับใดกลับมาพิจารณาต่อตามมาตรา 147 ให้ประธานรัฐสภาบรรจุเข้าระเบียบวาระการประชุมรัฐสภาเป็นเรื่องด่วน เมื่อรัฐสภามีมติเห็นชอบให้รัฐสภา สภาผู้แทนราษฎรหรือวุฒิสภา พิจารณาร่างกฎหมายดังกล่าวต่อไปตามที่กำหนดไว้ในรัฐธรรมนูญและข้อบังคับของแต่ละสภา ซึ่งตามข้อบังคับการประชุมสภาผู้แทนราษฎร พ.ศ. 2562 และข้อบังคับการประชุมวุฒิสภา พ.ศ. 2562 วางหลักไว้ว่า หากรัฐสภามีมติเห็นชอบให้พิจารณาร่างพ.ร.บ.ดังกล่าวต่อไป ค้างการพิจารณาร่างพ.ร.บ.ในวาระใดก็พิจารณาต่อในวาระนั้น

ในส่วนของร่างพ.ร.บ.ที่เสนอโดยภาคประชาชน พ.ร.บ.การเข้าชื่อเสนอกฎหมาย 2564 มาตรา 14 วางหลักไว้ในกรณีการยุบสภาว่า ร่างพ.ร.บ.ที่ต้องตกไปเพราะเหตุของการยุบสภาผู้แทนราษฎร และคณะรัฐมนตรีที่ตั้งขึ้นใหม่ไม่ได้ร้องขอให้มีการพิจารณาร่างพ.ร.บ.ต่อไปภายใน 60 วันนับแต่วันเรียกประชุมรัฐสภาครั้งแรกหลังการเลือกตั้งทั่วไป ผู้แทนเข้าชื่อเสนอกฎหมายสามารถทำหนังสือยืนยันต่อประธานสภาผู้แทนราษฎรให้พิจารณาร่างพ.ร.บ.ดังกล่าวต่อไป โดยจะถือว่า เป็นการเข้าชื่อเสนอกฎหมายใหม่และต้องยืนยันภายใน 120 วันนับแต่วันที่เรียกประชุมรัฐสภาครั้งแรกภายหลังการเลือกตั้งทั่วไป

การยุบสภาในครั้งนี้จึงเป็นเหมือนการกดปุ่ม 'รีเซ็ต' ครั้งใหญ่ในวงการนิติบัญญัติ ทำให้ภาระหนักในการผลักดันกฎหมายสำคัญทั้งของรัฐบาล สส. และประชาชน ตกไปอยู่ที่คณะรัฐมนตรีชุดใหม่และรัฐสภาชุดใหม่ที่จะต้องเร่งดำเนินการตามขั้นตอนที่รัฐธรรมนูญกำหนดไว้

ที่มา : ilaw