สิ้นสุด 2 ทศวรรษ “ทักษิณหนีคดี” นิติสงครามหรือเกมการเมือง?

ก่อนปี 2549 ทักษิณ ชินวัตร คือนักการเมืองที่สร้างปรากฏการณ์ เปลี่ยนการเมืองไทย ให้ผู้คนตัดสินใจเลือกพรรคการเมืองจาก "นโยบาย" ที่จับต้องได้

เขาเป็นนายกฯ คนแรกที่ชนะเลือกตั้งถล่มทลายแบบแลนด์สไลด์ 2 สมัยซ้อน ด้วยนโยบายอย่าง 30 บาทรักษาทุกโรค, กองทุนหมู่บ้าน, OTOP ที่เข้าไปนั่งในใจคนรากหญ้าอย่างที่ไม่เคยมีใครทำได้มาก่อน

ยิ่งได้รับความนิยมสูง ความขัดแย้งก็ยิ่งรุนแรงครับ ชนวนระเบิดคือการที่ครอบครัวของเขาขายหุ้น "ชินคอร์ป" ให้เอกชนสิงคโปร์โดยไม่เสียภาษี นำไปสู่การชุมนุมขับไล่ครั้งใหญ่ นำโดยกลุ่มพันธมิตร

ทักษิณ ถูกรัฐประหารในคืนวันที่ 19 กันยายน 2549 ขณะที่เขาอยู่ที่นิวยอร์กเพื่อประชุมสหประชาชาติ นี่คือจุดเริ่มต้นของการลี้ภัยครั้งแรก และเป็นจุดกำเนิดของกระบวนการยุติธรรมไทยที่ไม่เหมือนครั้งไหนๆ

หลังรัฐประหาร คณะนายทหารไม่ได้ใช้กลไกปกติในการเอาผิดคุณทักษิณ แต่พวกเขาตั้งองค์กรพิเศษขึ้นมา ชื่อว่า "คตส." หรือ คณะกรรมการตรวจสอบการกระทำที่ก่อให้เกิดความเสียหายแก่รัฐ

คตส. ถูกแต่งตั้งโดยคณะรัฐประหาร ซึ่งเป็นคู่ขัดแย้งโดยตรงของคุณทักษิณ แถมกรรมการหลายคนก็เป็นที่รู้กันว่าเป็นนักวิจารณ์ตัวยงของรัฐบาลทักษิณมาก่อน

ที่สำคัญคือ คตส. มีอำนาจพิเศษ สามารถชี้มูลความผิดและส่งฟ้องศาลได้เอง แม้อัยการสูงสุดจะไม่เห็นด้วย ซึ่งนี่คือการทำลายหลักการถ่วงดุลปกติของกระบวนการยุติธรรมไปเลย

ปี 2551 ทักษิณกลับมาประเทศไทยอีกครั้งเพื่อสู้คดี แต่คดีเดียวที่กลายเป็นฟางเส้นสุดท้ายคือ "คดีที่ดินรัชดา" ครับ เรื่องคือคุณหญิงพจมาน ภรรยา ไปชนะประมูลซื้อที่ดินจากหน่วยงานรัฐ ขณะที่ทักษิณเป็นนายกรัฐมนตรีฯ 

ศาลฎีกาฯ มีมติเฉียดฉิว 5 ต่อ 4 เสียง พิพากษาว่าทักษิณมีความผิดฐาน "ผลประโยชน์ทับซ้อน" แม้รัฐจะไม่ได้เสียหายทางการเงินก็ตาม ให้จำคุก 2 ปี นี่คือครั้งแรกในประวัติศาสตร์ที่นายกรัฐมนตรีไทยถูกตัดสินให้มีโทษติดคุก

แต่ก่อนศาลจะอ่านคำพิพากษา  คุณทักษิณได้ขออนุญาตศาลเดินทางไปดูพิธีเปิดโอลิมปิกที่ปักกิ่ง... ทำให้นั่นคือจุดเริ่มต้น ของการลี้ภัยตลอด 15 ปี ที่ทักษิณไม่ได้กลับประเทศไทยอีกเลย

หลังจากทักษิณลี้ภัย คดีต่างๆ ที่ คตส. ตั้งเรื่องไว้ก็ทยอยตัดสินลับหลังจำเลย ทั้งหมดถูกเรียกว่า "การทุจริตเชิงนโยบาย" คือการออกนโยบายที่ดูเหมือนเพื่อส่วนรวม แต่แฝงผลประโยชน์ให้ตัวเอง สรุปให้สั้นๆ ดังนี้ครับ

คดีหวยบนดิน: ศาลมองว่ารัฐทำตัวเป็นเจ้ามือหวยเสียเอง แม้จะเป็นการพยายามทำให้การพนันหวยใต้ดินมาสร้างรายได้ให้รัฐ แต่ทำรัฐขาดทุนในบางงวด ผิดกฎหมาย จำคุก 2 ปี

คดี EXIM Bank: ธนาคารของรัฐ ปล่อยกู้ดอกเบี้ยต่ำให้พม่าเพื่อใช้ในการพัฒนาระบบโทรคมนาคม โดยมีเงื่อนไขให้ซื้อของจากบริษัทในเครือชินคอร์ป ศาลตัดสิน จำคุก 3 ปี

คดีซุกหุ้นบริษัทในเครือชินคอร์ป และออกกฎหมายแปลงสัมปทาน: รัฐบาลเปลี่ยนวิธีเก็บเงินจากค่าสัมปทานโทรคมนาคมเป็นภาษี ทำให้รัฐได้เงินน้อยลง แต่บริษัทเครือข่ายของคุณทักษิณที่ทำธุรกิจโทรคมนาคม ซึ่งคุณทักษิณเป็นเจ้าหน้าที่รัฐที่ใช้นอมินีถือหุ้นแทนได้จ่ายภาษีน้อยลง ลงโทษจำคุก 5 ปี 

รวมแล้วมีโทษจำคุกกว่า 10 ปี และตอนกลับไทยปี 67 คดีที่ดินรัชดาหมดอายุความ ส่วนคดีหวยบนดินถูกนับโทษจำคุกซ้อนไปกับคดีซุกหุ้นและ Exim bank คงเหลือโทษจำคุก 8 ปี ก่อนได้พระราชทานอภัยลดโทษเหลือ 1 ปี

และอีกคดีใหญ่ทางแพ่ง คือ คดียึดทรัพย์: ศาลตัดสินว่าทรัพย์สินที่เพิ่มขึ้นมาช่วงเป็นนายกฯ เป็นผลมาจากนโยบายที่เอื้อประโยชน์เหล่านี้ สั่งยึดทรัพย์กว่า 46,000 ล้านบาท ให้ตกเป็นของแผ่นดินครับ

ทักษิณเดินทางกลับไทยอีกครั้งในรอบ 15 ปีในวันที่ 22 สิงหาคม 2566 ซึ่งตรงกับวันที่สภาโหวต เศรษฐา ทวีสิน แคนดิเดตจากพรรคเพื่อไทยเป็นนายกรัฐมนตรี

เขากลับมารับโทษที่ชั้น 14 โรงพยาบาลตำรวจเป็นเวลา 120 วันโดยอ้างเหตุผลว่าป่วยหนัก และค่อยไปรับโทษต่อที่บ้าน แต่ก็ปรากฎภาพทักษิณไปปรากฎตัวในพื้นที่ต่างๆ และมีการเคลื่อนไหวทางการเมืองตลอดเวลา

แม้เขาจะพ้นโทษไปแล้ว แต่ก็ยังมีคดี 112 ที่ไปให้สัมภาษณ์สื่อเกาหลีเป็นเงื่อนไขให้เขาไม่สามารถออกนอนกประเทศได้ แม้กระทั่งจะไปเจรจาภาษีกับทรัมป์ที่กาตาร์ก็ตาม 

สุดท้ายศาลอาญายกฟ้องคดี 112 แต่ศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองพิพากษาให้เขาต้องกลับไปจำคุกอีก 1 ปีเพื่อชดเชยช่วงเวลาที่เขาอยู่ชั้น 14 โรงพยาบาลตำรวจ

แม้ว่าในประวัติศาสตร์การเมืองไทยจะมีนายกรัฐมนตรีที่มีคดีความ แต่สุดท้ายก็รอดมาได้ทุกราย เขาจึงถือเป็นนายกรัฐมนตรีไทยคนแรกที่มีภาพเดินขึ้นรถไปเข้าเรือนจำพิเศษกรุงเทพมหานคร 

เกือบ 20 ปี ของการต่อสู้ที่หลายคนนิยามว่าเป็นการล้มระบอบทักษิณ แต่บางคนก็มองว่ามันคือนิติสงครามและการกลั่นแกล้งทางกฎหมาย 

แล้วคุณล่ะ คิดว่ามันคืออะไรกันแน่?