ย้อนบทเรียน “ทักษิณ-ยิ่งลักษณ์” ยุบสภาได้แต่เลือกตั้งโมฆะ

เมื่อปี 2557 รัฐบาลยิ่งลักษณ์ ชินวัตร เจอวิกฤตทางการเมือง ม็อบ กปปส. ออกมากดดันให้ปฏิรูปก่อนเลือกตั้ง ต้นเหตุจากเรื่อง พรบ.นิรโทษกรรมสุดซอย

จนเดือนธันวาคม 2556 คุณยิ่งลักษณ์ประกาศ "ยุบสภา" และกำหนดเลือกตั้งวันที่ 2 กุมภาพันธ์ 2557 แต่พรรคแกนนำฝ่ายค้านในตอนนั้น คือ “พรรคประชาธิปัตย์” ประกาศบอยคอต ไม่ร่วมสังฆกรรม ไม่ส่ง สส.ลงเลือกตั้งด้วย

แค่นั้นไม่พอ กลุ่ม กปปส. ยังเข้าขัดขวางการเลือกตั้ง ทำให้ไม่มีการรับสมัครและจัดการเลือกตั้งได้ในหลายพื้นที่ 

จนสุดท้าย วันที่ 21 มีนาคม 2557 ศาลรัฐธรรมนูญตัดสินให้การเลือกตั้งเป็น "โมฆะ" ด้วยเหตุผลว่า การเลือกตั้งไม่สามารถเกิดขึ้นพร้อมกันได้ทั่วประเทศเพราะถูกขัดขวาง จึงขัดต่อรัฐธรรมนูญ นั่นคือต้นเหตุสูญญากาศทางการเมือง บ้านเมืองไม่มีสภา รัฐบาลรักษาการไม่มีอำนาจ สุดท้ายก็ถูกรัฐประหาร

ย้อนกลับไปมากกว่านั้นอีก ปี 2549 รัฐบาลทักษิณ ชินวัตร ก็ถูกม็อบพันธมิตรชุมนุมกดดันขับไล่ให้ลาออกเช่นกัน สุดท้ายคุณทักษิณประกาศยุบสภาในเดือนกุมภาพันธ์ ปี 2549 กำหนดให้มีการเลือกตั้งในเดือน เมษายน มีช่วงเวลาให้หาเสียงราวๆ 35 วัน

นั่นทำให้พรรคฝ่ายค้าน ที่นำโดยพรรคประชาธิปัตย์ บอยคอต โดยบอกว่า รัฐบาลทักษิณ จงใจจัดเลือกตั้งเร็วเกินไป ได้เปรียบคู่แข่ง ใช้การเลือกตั้งฟอกขาวตัวเองเพื่อจะกลับมาเป็นรัฐบาลใหม่ จึงไม่สังฆกรรมด้วย

ทำให้ต่อมา ศาลรัฐธรรมนูญ พิพากษาให้การเลือกตั้งเป็นโมฆะ เพราะ รัฐบาลจัดเลือกตั้งเร็วเกินไป และจัดคูหาเลือกตั้งหันหลังมาฝั่งกรรมการ ขัดหลักปฏิบัติลงคะแนนโดยลับ ประเทศเข้าสู่สุญญากาศ จบด้วยถูกรัฐประหาร เช่นกัน

ยุบสภา ไม่ใช่ยาพิษเสมอไป ถ้าทุกฝ่ายเล่นตามกติกา ไม่มีฝั่งไหนบอยคอตการเลือกตั้ง หรือนำชาติไปสู่ภาวะวิกฤติทางการเมืองครับ เช่น การยุบสภาของรัฐบาลชวน หลีกภัยเมื่อปี 2538 หลังมีข้อกล่าวหา สปก 4-01 รัฐบาลหวั่นถูกโหวตคว่ำในศึกอภิปรายไม่ไว้วางใจ จึงชิงยุบสภาก่อนโหวต

แต่ท้ายสุด ทุกพรรค เข้าสู่กระบวนการเลือกตั้งตามปกติ พรรคชาติไทยของคุณบรรหาร ศิลปอาชา ชนะและได้เป็นรัฐบาล ประเทศเดินต่อได้!

กลับมาที่สถานการณ์ปี 2568 คนก็ยังเถียงกันนะครับ ว่ารัฐบาลรักษาการที่นำโดยคุณภูมิธรรม ยังมีอำนาจยุบสภาได้หรือเปล่า?

เช่น อ.บวรศักดิ์ อดีตประธานคณะกรรมาธิการยกร่างรัฐธรรมนูญ 60 บอกว่า รัฐบาลยังยุบสภาได้เพราะไม่มีกฎหมายห้ามไว้ แต่ก็เป็นพระราชอำนาจของพระมหากษัตริย์เช่นกันที่จะปฏิเสธการยุบสภา เพราะอาจผิดประเพณีการปกครองครับ

อีกด้านนึง ฝั่ง อ.จรัล อดีตตุลาการศาลรัฐธรรมนูญ ก็บอกว่า รัฐธรรมนูญ 60 เขียนชัดให้หน้าที่ยุบสภานี้เป็นของนายกรัฐมนตรีเท่านั้น รองนายกฯที่รักษาการจะทำแทนไม่ได้ 

ดังนั้นก็อยู่ที่รัฐบาลรักษาการของพรรคเพื่อไทยแล้วหล่ะครับ ว่าจะตัดสินใจอย่างไร เพราะการยุบสภา อาจเป็นช้อยที่ดีที่สุดของพรรคเพื่อไทย เพื่อไม่ให้ปล่อยเก้าอี้ให้ภูมิใจไทยมาทำคะแนนมากขึ้น 

เป็นการ cut loss ของเพื่อไทย แม้เสียความนิยมไปบ้าง ก็ยังห้ามไม่ให้เลือดไหลไปมากกว่านี้ได้

และอย่างน้อยก็ยังได้ใช้เวลาของรัฐบาลรักษาการที่อาจมีอายุอีกหลายเดือนกว่าจะจัดเลือกตั้งและมีรัฐบาลใหม่เรียบร้อย และอาจจะโกยคะแนนความนิยมกลับมาได้อีก

แต่ในการกลับกัน การยุบสภาก็อาจจะเป็นเรื่องดีกับพรรคประชาชนที่เรียกร้องแนวทางนี้มาตลอดด้วย และอาจสร้างความนิยมในการเลือกตั้งที่กำลังจะมาถึงได้เหมือนกัน

ท้ายที่สุดแล้ว... 'การยุบสภา' เป็นเพียงเครื่องมือ แต่การที่ทุกฝ่ายยอมเล่นตามกติกา คือ 'หัวใจ' ที่จะทำให้ประชาธิปไตยเดินต่อไปได้ นั่นเอง