เมษาหน้าโง่!! เตือนระวัง “ข่าวปลอม” April Fool Day
รศ.วินัย ดะห์ลัน กรรมการในคณะกรรมการสภาการศึกษา สาขาปฏิรูปประเทศด้านสังคม อาจารย์จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย โพสต์ข้อความเตือนให้ระวัง ข่าวพิเรนทร์การเมืองในวัน วันโกหก “อะพริลส์ฟูล” 1 เม.ย.
โดยเล่าถึงประวัติความเป็นมา April Fool Day ว่า...”วันนี้วันที่ 1 เมษายน ในสถานการณ์ที่ผลของการเลือกตั้งยังไม่นิ่ง การจัดตั้งรัฐบาลยังหาความแน่นอนไม่ได้ ต้องระวังคนเล่นพิเรนทร์ในวันนี้กันสักหน่อย เนื่องจากประเพณีที่หาสาระไม่ได้ของโลกตะวันตก ได้แก่ การโกหกคำโตหรือการเล่นพิเรนทร์ในวันที่ 1 เมษายนที่เรียกกันว่า “วันอะพริลส์ฟูล” (April’s fool) อาจถูกนำมาใช้ในวันนี้ก็ได้ ยิ่งการเมืองอึมครึมอย่างที่เป็นอยู่ พวกเราคงต้องหาอะไรถ่วงหูทำตัวให้หูหนักสักหน่อย เอาเป็นว่าอย่าหูเบาในวันนี้ก็แล้วกัน
ผมเคยอาศัยอยู่ในยุโรปมา 5 ปี ในพื้นที่ที่ถือเป็นจุดกำเนิดของประเพณีเล่นพิเรนทร์ที่ว่านี้นั่นคือยุโรปเหนือ ความที่คลุกคลีอยู่นานกับฝรั่งทำให้เข้าใจวัฒนธรรมลักษณะนี้พอสมควร รู้ว่าคนยุโรปแต่ละเชื้อสายแม้เป็นคนขาวด้วยกันเขาแสดงพฤติกรรมดูหมิ่นดูแคลนคนต่างกลุ่มอย่างไร รังเกียจเดียดฉันท์รุนแรงขนาดไหน จึงไม่แปลกใจกับวิธีคิดพิเรนทร์ของคนยุโรปสักเท่าไหร่ เรื่องราวที่มาของอะพริลส์ฟูลเป็นไปในลักษณะเดียวกัน โดยเริ่มขึ้นนานนับพันปีแล้ว ส่วนที่เล่นกันรุนแรงกระทั่งเลยเถิดเกิดขึ้นเมื่อไม่กี่ร้อยปีมานี่เอง
เรื่องราวของวันอะพริลส์ฟูล เกี่ยวข้องกับวันปีใหม่ ย้อนหลังกลับไปเป็นพันปี คนยุโรปไม่ต่างจากคนในพื้นที่อื่นนั่นคือเฉลิมฉลองวันปีใหม่กันในวันเริ่มต้นของฤดูเก็บเกี่ยวประมาณปลายเดือนมีนาคมซึ่งฤดูกาลเปลี่ยนแปลงไปเป็นฤดูใบไม้ผลิ เป็นวันที่ 25 มีนาคมบ้าง วันที่ 1 เมษายนบ้างขึ้นกับพื้นที่ คล้ายคนไทยและคนเอเชียใต้ที่ฉลองปีใหม่กันในวันสงกรานต์ 13 เมษายนนั่นแหละ กระทั่งถึงปีที่ 713 ก่อนคริสตศักราช มีการพัฒนาปฏิทินใหม่ในอาณาจักรโรมันเรียกว่าปฏิทินโรมัน วันปีใหม่ถูกกำหนดให้เป็นวันที่ 1 มกราคม ปฏิทินจูเลียนและปฏิทินเกรกอเรียนของโรมันที่เกิดขึ้นในภายหลังยึดถือวันที่ 1 มกราคมเป็นวันขึ้นปีใหม่เช่นเดียวกัน ขณะที่ชาวยุโรปอื่นๆไม่ยอมรับ ชนชาวคริสต์แม้อาศัยอยู่ในอาณาจักรโรมันเองก็ไม่ยอมรับโดยยังคงยึดวันปีใหม่ตามประเพณีดั้งเดิมของตน
การทำอะไรไม่เหมือนกันนี่เองที่เป็นตัวจุดชนวนให้เกิดการใช้คำค่อนแคะ กระทบกระเทียบ โดยคนที่ยึดถือวันปีใหม่ตามประเพณีโรมันใช้กระทำกับชาวยุโรปรวมถึงชาวคริสต์ที่ยึดถือประเพณีเก่า นั่นเองที่ทำให้เกิดวันอะพริลส์ฟูลขึ้นในลักษณะของการเล่นพิเรนทร์กับคนที่จัดวันปีใหม่ในช่วงฤดูใบไม้ผลิโดยเกิดครั้งแรกใน ค.ศ.1392 บริเวณยุโรปเหนือ ในคำกระทบกระเทียบที่ว่านั้นมีบางการกระทำที่เป็นไปในลักษณะลบหลู่ระดับที่เรียกกันว่าเล่นพิเรนทร์กับบรรดาพระหรือนางชีในศาสนาคริสต์ เล่นพิเรนทร์ลักษณะนี้จนกลายเป็นประเพณีที่แม้ชนชาวคริสต์หลังคริสต์ศตวรรษที่ 16 หันมายึดถือวันปีใหม่ตามอาณาจักรโรมันแล้ว การเล่นพิเรนทร์ การโกหกคำโตในวันอะพริลส์ฟูลก็ยังไม่มีทีท่าว่าจะเลิก กระทั่งกลายเป็นประเพณีไปในที่สุด
เล่ามาทั้งหมดก็เพื่อให้ระวังการเล่นพิเรนทร์ประเภทนำเสนอข่าวโกหกให้ผู้คนตกอกตกใจกันในวันอะพริลส์ฟูล หากอ่านข่าวที่แพร่กันในโซเชียลวันนี้แล้วเจอข่าวแปลกๆ ทำตัวให้หูหนักสักหน่อยก็แล้วกัน
