งานอนุรักษ์ กำลังเป็นงานสุดฮิตในอนาคต เพราะอะไรล่ะ?

คำว่า งานอนุรักษ์ ดูเป็นงานจิตอาสาที่หลายคนยังมองว่า เป็นงานที่ต้องใช้ใจและเป็นงานที่เงินน้อย แต่วันนี้ มุมมองแบบนี้กำลังเปลี่ยนไป เพราะทั่วโลกกำลังมุ่งหาความยั่งยืนด้านสิ่งแวดล้อมกันแล้ว และผู้เขียนอยากให้ผู้อ่านลองเปิดใจดูว่า แท้จริงแล้ว งานอนุรักษ์คืองานอาสาที่ไม่มีรายได้จริงเหรอ กับงานเสวนาของ National Geographic ที่จัดขึ้นเมื่อวันที่ 28 ต.ค. 2565 ที่ผ่านมา ในงาน Sustainability Expo 2022 ณ ศูนย์ประชุมแห่งชาติสิริกิติ์ ภายใต้หัวข้อ “งานอนุรักษ์ไม่ใช่งานอาสา แต่เป็นอาชพแห่งอนาคต”

ภายในงานเสวนา ได้เชิญนักวิทยาศาสตร์ด้านสิ่งแวดล้อมตัวจริง มาแชร์ประสบการณ์การทำงาน อาทิ

• อเล็กซ์ เรนเดลล์ ผู้ก่อตั้งศูนย์สิ่งแวดล้อมศึกษา (EEC Thailand) ทูตสันถวไมตรีประจำประเทศไทย โครงการสิ่งแวดล้อมแห่งสหประชาชาติ (UNEP)
• ศิรชัย อรุณรักษ์ติชัย ช่างภาพสารคดี, National Geographic Explorer สมาชิกของ International League of Conservation Photographers (iLCP)
• รงรอง อ่างแก้ว ผู้ช่วยนักวิจัย ทีมวิจัยนก กลุ่มวิจัยนิเวศวิทยาการอนุรักษ์ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรี เจ้าของสถิตินับนกประเทศไทย วันนกอพยพโลกปี 2564

ดำเนินการเสวนาและร่วมแชร์ประสบการณ์ โดย

• ดร.เพชร มโนปวิตร นักวิทยาศาสตร์ด้านการอนุรักษ์, National Geographic Explorer และนักสื่อสารด้านสิ่งแวดล้อม ผู้ก่อตั้ง ReReef

สปริงนิวส์สรุปให้ ว่าภายใต้งานเสวนา แต่ละท่านพูดอะไรที่น่าสนใจบ้างในประเด็นหัวข้อดังกล่าว

อเล็กซ์ เรนเดลล์ นักแสดงและผู้ก่อตั้งศูนย์สิ่งแวดล้อมศึกษา (EEC Thailand) มองว่า

ผมไปทำเรื่องการศึกษา ผมมองว่าการศึกษาเป็นทางออกของหลายๆปัญหา แต่อาจจะเป็นทางออกที่ใช้เวลานิดนึง เพราะฉะนั้นการที่เราปลูกฝังให้กับเยาวชน คือผมพยายามทำให้สังคมเราใช้ชีวิตที่เป็นมิตรกับธรรมชาติ โดยไม่ได้มองว่ามันเป็นเทรนด์ มันเป็นเรื่องปกติ มันควรจะเป็นส่วนหนึ่งของการใช้ชีวิตของเรา ตอนนี้เรากำลังไปยังทางนั้น แต่ก็ต้องใช้เวลา เยาวชนรุ่นใหม่ วันหนึ่งก็จะเป็นคนขับเคลื่อนเรื่องพวกนี้ ตอนนี้เรากำลังอยู่ในสถานการณ์ที่ที่ต้องไปบอกคนว่า เธอต้องสนใจสิ่งแวดล้อม เหมือนเราต้องไปเปลี่ยนคนที่เข้าใช้ชีวิตอย่างนี้มาเป็นสิบยี่สิบปีแล้ว มันเป็นสิ่งที่ค่อนข้างท้าทาย ถ้าเราไปเริ่มที่เยาวชน เราก็จะเติบโตขึ้นได้

ย้อนกลับไปตอนที่เริ่มตอนแรก เรื่องสิ่งแวดล้อม เรื่องความยั่งยืนไม่ได้รับเทรนด์เยอะขนาดนี้ ในโลกกระแสโซเชียลมีเดียเดี๋ยวนี้เปิดมาก็มีเรื่องของความยั่งยืนแล้ว มีแต่เรื่องป่า เรื่องทะเล เรื่องการท่องเที่ยว เราก็จะได้เห็นมากขึ้น เพราะ10 ปีที่แล้ว เราไม่ได้เห็นอะไรแบบนี้เลย มันจะเป็นแค่กลุ่มคนเล็กๆที่เขาทำกัน

ผ่านมา 10 ปี มันไม่ใช่เรื่องของอาสาสมัครอีกต่อไปแล้ว พอโลกมาให้ความสนใจมากขึ้น  บริษัทองค์กรทุกๆองค์กร ก็จะมีฝั่งของความยั่งยืน ไม่ได้ทำในรูปแบบของจิตอาสา CSR หรือการ Volunteer อีกต่อไปแล้ว แต่จะมีแผนกเฉพาะในด้านของความยั่งยืน เราทุกคนต้องการความยั่งยืน ไม่เพียงแค่ธรรมชาติ เราเองก็ต้องการการใช้ชีวิตที่ยั่งยืน

เนื้อหาที่เกี่ยวข้อง

• งานวิจัยเผย ธารน้ำแข็งวันสิ้นโลก อาจมาเร็วกว่าที่คิด

• งานวิจัยพบ ต้นไม้ 1 ใน 3 ใกล้สูญพันธุ์แล้ว และกำลังส่งสัญญาณเตือนมนุษย์

• บ้านปู ชวนเยาวชนเข้าค่ายเรียนรู้วิทยาศาสตร์สิ่งแวดล้อมฟรี 15-25 ต.ค. นี้

• โตโน่ ภาคิน ขนทัพคนบันเทิง พบปะน้องๆ นักเรียน สานต่อแนวคิดรักษาสิ่งแวดล้อม

• ส่องนโยบายสิ่งแวดล้อมของรัฐบาลบิ๊กตู่ กับการดำเนินการจริง ผลออกมาเช่นไร ?

น้องๆอาจคิดว่า งานสิ่งแวดล้อมต้องไปทำแบบพี่อเล็กซ์ พี่ชิน พี่ฝ้าย แต่มันไม่จำเป็นเลย น้องๆคนไหนที่ชอบเรื่องแฟชั่นเรื่องเสื้อผ้าก็นำไปทำได้ ว่าเราทำในอุตสาหกรรมนี้มีแบบไหนบ้างที่มันช่วยโลกได้ ทำยังไงให้แฟชั่นมันยั่งยืนได้มากขึ้น เราเอาพลาสติกกลับมาทำเป็นเสื้อผ้านี่ก็คือแฟชั่นเหมือนกัน ตอนนี้งานมันหลากหลายมาก

ช่วงนี้ผมทำงานกับเด็กๆบ่อย และก็เจอผู้ปกครองและผมก็รู้ว่าผู้ปกครองไม่อยากให้ลูก ไปด้านนี้ เพราะผู้ปกครองยังมีมุมมองเดิมๆว่า งานแบบนี้มันคืออาสา มันคือ CSR แต่ตอนนี้อยากให้มองว่ามันเปลี่ยนไปแล้ว ทั่วโลกเริ่มมองหาความยั่งยืน โอกาสการทำงานมันเยอะมาก มันสามารถเลี้ยงตัวเองได้ มันสามารถสร้างเป็นหน้าที่การงานจริง ๆ ได้ มันจะไม่ใช่ใจอย่างเดียว มันกำลังจะกลายเป็นอาชีพจริง ๆ แล้ว

คุณชิน ช่างภาพ National Geographic

ตอนเป็นเด็ก ผมชอบฉลาม แม่ทำตลาดปลา แล้วก็ชอบเอาฉลามมาเก็บไว้ที่บ้าน และก็เอาฉลามแช่แข็ง 2-3 ตัวไปโชว์เพื่อน ส่วนถ้าถามว่า ตอนไหนที่ผมสนใจงานนี้จริง ๆ คือ ช่วงที่ไปเจอกับนิตยสารของ National Geographic ก็มีความรู้สึกว้าว หึ้ย หนังสือเล่มนี้คืออะไร มันสุดยอดมาก ผมเรียนวิทยาศาสตร์มา ซึ่งมันสามารถไปต่อได้หลากหลายแขนงมาก เช่น หมอ วิศวะ

แต่ผมชอบไปทะเล ต่อมาผมก็คิดว่า ในอนาคตอีกสัก 10 ปี 20 ปี ผมอยากทำงานที่ทะเลว่ะ ผมอยากอยู่กับธรรมชาติ ก็เลยไปทำงานอยู่เกาะเต่า ไปอยู่กับชุมชน จนผมได้มีโอกาสได้ทุนทำวิจัยเรื่องฉลาม ผมก็โอเค นี่จะเป็นสิ่งที่ผมจะทำต่อไปเรื่อย ๆ และบังเอิญจีโอใจดี ให้ผมทำสารคดีเกี่ยวกับงานวิจัยที่ผมทำอยู่ และไซต์เปเอร์ผมคนก็ไม่ค่อยเอาไปใช้เยอะเท่าไหร่ แค่ 20 คนเท่านั้นเอง ผมก็เลยมุ่งไปที่การสื่อสารกับคนว่าผมไปเจออะไร ฉลามที่หายไปเป็นยังไง คืออะไร ตอนนี้ผมก็ยังทำวิจัยอยู่ ก็ทำกับเพื่อน แต่หลักๆคือ จะเน้นถ่ายภาพเอาภาพมาให้ทุกคนได้ดู

เอาจริง ๆ นะ ทำงานแบบนี้ผมสนุก ผมได้ศึกษาเรียนรู้และเอามาแบ่งปัน และเอาจริง ๆ คือรายได้ที่เราได้รับมันก็สูงอยู่นะสำหรับสายอาชีพนี้ แต่มันยังมีความท้าทาย

คุณฝ้าย นักปักษีวิทยา

ความกลัวที่คนมักมองว่า สายนี้จบมาไม่มีงานทำ

สำหรับฝ้าย มองว่า เอาจริงๆ นักวิจัยนกในไทยมีน้อยมาก หาคนทำสายนี้ยาก คนที่จะติดตามพฤติกรรม หรือศึกษาเรื่องนกจริงจังมีน้อยมาก เพราะฉะนั้นโอกาสที่จะมาทำงานตรงนี้มีเยอะมาก ฝ้ายเชื่อว่าทุกการพัฒนาทุกการกระทำใดๆมันต้องมีพื้นฐานมาจากความรู้ เพราะฉะนั้นถ้าเราไม่มีความรู้พื้นฐานที่เราเข้าไปศึกษา เราเข้าไปเสาะหาในพื้นที่จริง ๆ เลย เราก็จะไม่สามารถนำไปสู่ขั้นตอนการพัฒนาต่อไปได้

งานวิจัยสำคัญมาก ๆ เราทำงานข้อมูล เราเก็บข้อมูลเพื่อให้หลายองค์กรนำไปใช้ นำไปวิเคราะห์ แต่สำหรับฝ้ายมองว่า ที่มันถูกมองว่าเป็นงานที่หารายได้ยาก ส่วนหนึ่งมาจาก งานวิจัยส่วนใหญ่ต้องได้รับการสนับสนุน ด้านเงินทุนต่าง ๆ ซึ่งในไทย เรื่องเงินทุนยังยากอยู่ บางหน่วยงานยังไม่ได้สนับสนุนมากขนาดนั้น ซึ่งก็ทำให้เราทำงานลำบาก รวมไปถึงในเรื่องของอุปกรณ์และค่าเสียเวลาด้วย

ในต่างประเทศคนที่ทำสายนี้ได้ ทำข้อมูลต่างประเทศเขาเยอะกว่า แน่นกว่า ส่วนหนึ่งเพราะเขามีทุนสนับสนุน เราจึงมองเห็นกันได้ชัดว่า ทำไมเงินทุนประเภทนี้ถึงมาจากต่างประเทศซะเป็นส่วนหนึ่ง แน่นอน เพราะพวกเขามองว่า การหาข้อมูลจากการลงพื้นที่จริง งานวิจัยจากสิ่งที่เราได้พบเจอเองจริงๆแบบนี้มันสำคัญในการศึกษาและการนำไปพัฒนา และในอนาคตก็หวังว่า หน่วยงานจะเริ่มมองเห็นความสำคัญของงานวิจัยและเข้ามาสนับสนุนอย่างต่อเนื่อง

และฝ้ายก็เชื่อว่า มันจะเป็นงานที่มีประสิทธิภาพในอนาคตได้ เพราะการแข่งขันตอนนี้ยังน้อยและหลายภาคส่วน หรือสากลเองก็ตามก็ต้องการข้อมูลเหล่านี้เยอะ ซึ่งอาจจะไม่ใช่แค่เรื่องนก ยังมีงานวิจัยอีกหลายเรื่องให้เราสนใจไปทำ ก็แล้วแต่ความชอบของเราเลย

สรุปโดยผู้เขียน

ในความจริงแล้ว มุมมองเกี่ยวกับงานอนุรักษ์ยังคงมีภาพลักษณ์ของการทำงานด้วยใจ การทำงานที่ได้รายได้ไม่คุ้มค่าเสี่ยง แต่โลกใบนี้ได้เปลี่ยนไปแล้ว เราจะเห็นได้ว่า ไม่ว่าจะองค์กร หรือหน่วยงานไหน ๆ ก็กำลังจับจองผู้คนที่ทำงานด้านสิ่งแวดล้อมกันอยู่ เพราะโลกกำลังเดินหน้าสู่การพิทักษ์สิ่งแวดล้อมและความยั่งยืนของโลก ว่าเราจะทำยังไงให้โลกของเราคงอยู่กับมนุษย์ไปได้อีกนานแสนนาน

โลกใบนี้กำลังถูกทำร้ายจากการเปลี่ยนแปลงของสภาพภูมิอากาศและจากน้ำมือของมนุษย์เราเอง ทั่วโลกจึงประชุมกันว่าจะทำอย่างไรเพื่อช่วยโลก และงานอนุรักษ์ งานด้านสิ่งแวดล้อมกำลังมีบทบาทอย่างเห็นได้ชัด และสามารถอยู่ได้ทุกแขนงของทุกสาขาวิชาชีพ ไม่ว่าจะเป็นงานด้านการสื่อสารประชาสัมพันธ์ หมอ วิศวกร ดีไซเนอร์ สถาปัตยกรรม อุตสาหกรรม ธุรกิจค้าขาย นักพัฒนาซอฟแวร์ นักพัฒนาเมือง นักสังคมสงเคราะห์ และอีกมากมาย จนเรียกได้ว่ามันสามาถไปได้ทุกแขนงวิชาชีพเลย จึงไม่แปลกที่ในอนาคต งานด้านสิ่งแวดล้อมกำลังก้าวขึ้นมาเป็นอาชีพสุดฮิตอันดับต้น ๆ ของโลกในไม่ช้านี้