ทำไม? กัมพูชา ได้สิทธิ GSP แต่...ส่งออกไม่ปัง-การผลิตยังจำกัด!

หลายประเทศในภูมิภาคอาเซียนยังคงเพิ่งพาการส่งออกไปยังตลาด อเมริกา และยุโรป แต่..บางประเทศก็ได้รับสิทธิต่างๆไม่เท่ากัน ซึ่งการได้รับยกเว้นภาษีต่างๆก็จะส่งผลดีต่อประเทศนั้นๆ เพราะจะทำให้การส่งออกดีขึ้น อย่างเช่น กัมพูชา ได้รับได้รับสิทธิ GSP (Generalized System of Preferences) หรือ ระบบสิทธิพิเศษทางภาษีศุลกากร จากหลายประเทศ เช่น สหรัฐฯ สหภาพยุโรป ญี่ปุ่น ฯลฯ ซึ่งช่วยให้กัมพูชาสามารถส่งออกสินค้าไปยังประเทศเหล่านี้โดยเสียภาษีน้อยลงหรือไม่เสียเลยในบางกรณี อย่างไรก็ตาม แม้จะมีสิทธิ GSP แต่กัมพูชากลับยังส่งออกได้ไม่ดีนัก

อาจมีเหตุผลหลายประการที่ทำให้กัมพูชาส่งออกได้ไม่ดี ข้อมูลจาก UNCTAD และ World Bank ระบุว่า

• ขีดความสามารถการผลิตยังจำกัด

โรงงานจำนวนมากในกัมพูชายังใช้เทคโนโลยีต่ำ การผลิตยังพึ่งแรงงานอย่างมาก อีกทั้งขาดทักษะแรงงานฝีมือสูง ส่งผลให้ผลิตสินค้าคุณภาพสูงหรือมีมูลค่าเพิ่มได้ยาก

• โครงสร้างพื้นฐานไม่เอื้อต่อการค้า

ระบบขนส่ง โลจิสติกส์ และโครงสร้างพื้นฐาน เช่น ถนน ท่าเรือ ยังไม่ดีเท่าประเทศคู่แข่ง เช่น เวียดนามหรือไทย ทำให้ต้นทุนการส่งออกสูง และใช้เวลานาน

• การพึ่งพาอุตสาหกรรมไม่กี่ประเภท

กัมพูชาพึ่งพาการส่งออกสินค้าไม่กี่ชนิด เช่น เสื้อผ้าสำเร็จรูป รองเท้า ซึ่งหากตลาดโลกชะลอตัวหรือถูกตัดสิทธิ GSP ก็จะกระทบหนัก และยังขาดการกระจายสินค้าและตลาดส่งออก

• ปัญหาด้านธรรมาภิบาลและแรงงาน

รายงานหลายฉบับระบุปัญหาสิทธิมนุษยชน สิทธิแรงงาน และการเมืองในกัมพูชา ทำให้ประเทศพัฒนาแล้วบางแห่ง เช่น EU พิจารณาตัดหรือระงับบางส่วนของ GSP ส่งผลให้ผู้นำเข้าสินค้าลังเลในการทำธุรกิจระยะยาว

• ขาดการพัฒนาอุตสาหกรรมต่อยอด (Value Chain)

โรงงานในกัมพูชาส่วนใหญ่เป็นลักษณะประกอบขั้นสุดท้าย ไม่ได้ผลิตวัตถุดิบหรือพัฒนาแบรนด์ของตัวเอง ทำให้กำไรต่ำและแข่งขันด้วยราคาเท่านั้น

• การแข่งขันจากประเทศเพื่อนบ้าน

ประเทศอย่างเวียดนาม บังกลาเทศ หรือแม้แต่เมียนมา ที่ได้สิทธิ GSP เช่นกัน แต่มีความสามารถด้านการจัดการ การผลิต และระบบโลจิสติกส์ที่ดีกว่า

อย่างไรก็ตามกัมพูชาได้รับสิทธิ GSP จากกว่า 30 ประเทศ แต่ กว่า 70% ของการส่งออกพึ่งพาแค่กลุ่มสินค้าเสื้อผ้าและสิ่งทอสินค้าส่งออกหลัก 3 อันดับแรกของกัมพูชา ได้แก่ เสื้อผ้า (Garments) รองเท้า (Footwear) และกระเป๋า (Bags) ขณะเดียวกันกัมพูชายังถูกสหภาพยุโรประงับ GSP บางส่วนจากกัมพูชา (ประมาณ 20% ของสิทธิ) เนื่องจากปัญหาสิทธิมนุษยชนและแรงงาน ส่งผลกระทบต่ออุตสาหกรรมเสื้อผ้าส่งออกโดยตรง

ข่าวที่เกี่ยวข้อง

• Microsoft ร่วมมือ สกมช. เปิดโครงการ GSP ยกระดับความปลอดภัยไซเบอร์ในไทย

• เอกชนยังลุ้นหนักผลเลือกตั้งสหรัฐฯชี้หาก ‘โจไบเดน’ ชนะเจรจาGSPง่ายขึ้น

• สหรัฐฯ ตัดสิทธิ GSP ไทย มีผลบังคับใช้แล้ว ! เรามาถึงจุดนี้ได้อย่างไร ?