แร่หายาก "แรแรร์เอิร์ธ" สำคัญอย่างไร ? ประเทศไทยมีอยู่เท่าไร

แร่แรร์เอิร์ธ หรือ แร่หายาก (Rare Earth Elements: REEs) คือกลุ่มโลหะ 17 ชนิดที่ไม่เพียงแต่เป็นหัวใจของเทคโนโลยีในชีวิตประจำวันอย่างสมาร์ทโฟนและรถยนต์ไฟฟ้า (EV) แต่ยังเป็นทรัพยากรยุทธศาสตร์ที่กำหนดอำนาจในอุตสาหกรรมป้องกันประเทศและพลังงานสะอาด แร่ที่ได้ชื่อว่า "หายาก" เหล่านี้ แท้จริงแล้วมีอยู่ทั่วไป แต่การครอบครองและแปรรูปมันได้กลายเป็นชนวนความขัดแย้งทางการค้าระหว่างมหาอำนาจโลก

แร่แรร์เอิร์ธสำคัญอย่างไร ?

แร่แรร์เอิร์ธ เป็นวัตถุดิบต้นน้ำที่สำคัญอย่างยิ่งยวดสำหรับอุตสาหกรรมไฮเทคในปัจจุบันและอนาคต ด้วยคุณสมบัติพิเศษทางเคมีและกายภาพ เช่น การนำไฟฟ้าสูง และความสามารถในการสร้างแม่เหล็กถาวรประสิทธิภาพสูง ทำให้แร่เหล่านี้ถูกใช้ในทุกสิ่งตั้งแต่สินค้าอุปโภคบริโภคไปจนถึงอาวุธสงครามอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ 

แร่หายากถูกใช้ในการผลิต ชิป ส่วนประกอบหลักของ คอมพิวเตอร์ และ โทรศัพท์มือถือ รวมถึงใน หน้าจอ (เช่น ยูโรเพียมและอิตเทรียมทำให้เกิดสีสันสดใส) และ ลำโพงยานยนต์ไฟฟ้า (EV) และ

พลังงานสะอาด :  นีโอดิเมียม (Nd) และ ดิสโพรเซียม (Dy) เป็นหัวใจสำคัญในการสร้าง แม่เหล็กถาวรประสิทธิภาพสูง สำหรับมอเตอร์ในรถยนต์ไฟฟ้า (EV) และเครื่องกำเนิดไฟฟ้าใน กังหันลม ขนาดใหญ่อุปกรณ์

ทางการแพทย์: ใช้ในเครื่องมือแพทย์ขั้นสูง เช่น เครื่องฉายภาพด้วยคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า (MRI) และอุปกรณ์ เลเซอร์อาวุธยุทโธปกรณ์: มีความจำเป็นต่อระบบป้องกันประเทศ เช่น เรดาร์, ระบบนำทาง, ขีปนาวุธ, และ เครื่องบินขับไล่ (เช่น F-35 ใช้แร่หายากถึง 417 กิโลกรัม)ความต้องการแร่แรร์เอิร์ธจึงพุ่งสูงขึ้นตามกระแสการเปลี่ยนผ่านสู่ดิจิทัลและพลังงานสะอาด ทำให้แร่เหล่านี้กลายเป็น "น้ำมันแห่งตะวันออก" ในศตวรรษที่ 21

ความลับของ “ความหายาก” 

ทำไมถึงมีราคาแพงแร่หายาก 17 ชนิด ประกอบด้วย สแกนเดียม (Sc), อิตเทรียม (Y), และกลุ่มธาตุแลนทาไนด์อีก 15 ตัวแม้ว่าธาตุบางตัว เช่น ซีเรียม (Ce) จะมีปริมาณมากกว่าทองคำถึง 15,000 เท่า แต่สิ่งที่ทำให้มัน "หายาก" ไม่ใช่ปริมาณในเปลือกโลก แต่เป็น ความยากในการสกัดต่างจากทองคำที่มักอยู่รวมกันเป็นกลุ่มก้อน แร่หายากมัก 

กระจายตัว ปะปนอยู่กับแร่ธาตุอื่นทั่วโลก การแยกแร่บริสุทธิ์ออกจากสิ่งเจือปนต้องใช้กระบวนการที่ซับซ้อน, มีต้นทุนสูง, 

และที่สำคัญคือ ก่อให้เกิดมลพิษทางสิ่งแวดล้อม รวมถึงกากกัมมันตรังสี ทำให้หลายประเทศเลือกที่จะนำเข้ามากกว่าที่จะทำเหมืองเอง

จีน: เจ้าแห่งแร่หายากและหมากในเกมภูมิรัฐศาสตร์

การครอบครองแร่แรร์เอิร์ธไม่ได้เป็นเพียงเรื่องของปริมาณสำรอง แต่เป็นเรื่องของ กำลังการผลิตและการแปรรูปประเทศสัดส่วนผลผลิตแร่แรร์เอิร์ธโลก (ปี 2024)

• จีน69.77%
• สหรัฐฯ11.6%
• เมียนมา 7.97%
• ออสเตรเลีย 3.33%
• ไทย 3.33%
• ไนจีเรีย3.33%
• อินเดีย0.74%
• รัสเซีย0.64%

จีน ขึ้นชื่อว่าเป็น "ราชาแห่งแร่หายาก"  โดยครองส่วนแบ่งผลผลิตของโลกเกือบ 70% และควบคุมการแปรรูปแร่ที่สกัดได้เกือบทั้งหมด (กว่า 90%) ทำให้จีนมีอำนาจในการควบคุมห่วงโซ่อุปทานโลกอย่างเบ็ดเสร็จ และเคยใช้แร่เหล่านี้เป็นเครื่องมือต่อรองทางการเมืองและการค้ามาแล้วการพึ่งพาจีนอย่างสูงนี้สร้างความเสี่ยงต่อความมั่นคงของชาติสำหรับประเทศมหาอำนาจอย่าง สหรัฐฯ และพันธมิตร โดยเฉพาะในอุตสาหกรรมป้องกันประเทศและพลังงานสะอาด ซึ่งเป็นเหตุผลที่สหรัฐฯ เร่งลงทุนในการขุดและแปรรูปแร่ภายในประเทศ รวมถึงการสร้างพันธมิตรกับประเทศอื่น ๆ เช่น การค้นพบแหล่งแร่ขนาดใหญ่ใน สวีเดน ที่อาจช่วยให้ยุโรปลดการพึ่งพาจีนได้ในระยะยาว (แต่คาดว่าจะใช้เวลา 10-15 ปีในการขุดใช้จริง)

แร่แรร์เอิร์ธ กับ สถานการณ์ในประเทศไทย 

แม้ว่าประเทศไทยจะไม่ใช่ผู้ผลิตรายใหญ่ระดับโลก แต่กรมทรัพยากรธรณีระบุว่า มีแหล่งแร่หายากพบกระจายตัวทางด้านตะวันตกของประเทศ ตั้งแต่ภาคเหนือจนถึงภาคใต้ ในหลายจังหวัด เช่น เชียงราย, แม่ฮ่องสอน, เชียงใหม่, อุทัยธานี, กาญจนบุรี, ประจวบคีรีขันธ์, ชุมพร, ระนอง, พังงา และสุราษฎร์ธานี การสำรวจและศึกษาทรัพยากรเหล่านี้จึงมีความสำคัญอย่างยิ่งต่อการพัฒนาอุตสาหกรรมเทคโนโลยีชั้นสูงของประเทศในอนาคต

ที่มา :  statista cnn  reuters 

ข่าวที่เกี่ยวข้อง

• คาซัคสถานค้นพบแรร์เอิร์ธหรือแร่หายาก 1 ล้านตันใหญ่สุดในประเทศ
• จีนสร้าง ‘ทางรถไฟพลังงานแม่เหล็ก’ สายแรก จากแร่หายาก
• มนุษย์เงินเดือน คือ เดอะแบกตัวจริง : 8 ใน 10 มีหนี้สิน มีภาระเสี่ยงสะดุดล้มได้ทุกเมื่อ