ไทยอันดับ 77 จาก 143 ประเทศ ด้านนิติธรรม ต่ำกว่ามาตรฐานโลก

สถาบันเพื่อการยุติธรรมแห่งประเทศไทย (TIJ) โดย ดร.พิเศษ สอาดเย็น ผู้อำนวยการสถาบันฯ เปิดเผยผลรายงาน WJP Rule of Law Index 2025 ซึ่งจัดทำโดย World Justice Project (WJP) พบว่า ประเทศไทยได้คะแนนรวม 0.50 จากคะแนนเต็ม 1.00 อยู่ในอันดับที่ 77 จาก 143 ประเทศทั่วโลก และได้คะแนนปรับเพิ่มขึ้นเล็กน้อยคิดเป็น +1.0% จากปีที่ผ่านมา

ดร.พิเศษ สอาดเย็น ผู้อำนวยการ TIJ กล่าวว่า แม้ประเทศไทยจะได้ผลคะแนนเท่าเดิมเมื่อเทียบกับปีก่อน และขยับอันดับขึ้นจากอันดับที่ 78 ของโลกเป็นอันดับที่ 77 แต่ต้องยอมรับว่า ผลคะแนนของไทย ยังต่ำกว่าค่าเฉลี่ยของภูมิภาคเอเชียแปซิฟิก (0.59) และยังไม่หลุดพ้นจากกลุ่มประเทศที่มีค่าคะแนนต่ำกว่ามาตรฐานโลก (0.55) สะท้อนถึงความจำเป็นที่ประเทศไทยต้องเร่งปรับปรุงเชิงโครงสร้างของระบบหลักนิติธรรม ทั้งในมิติของความโปร่งใส การตรวจสอบอำนาจรัฐ และการเสริมความเป็นอิสระของกระบวนการยุติธรรม

“ผลการประเมินปีนี้เป็นสัญญาณเตือนสำคัญว่า ประเทศไทยยังคงอยู่ในกลุ่มที่ต้องเร่งฟื้นฟูความน่าเชื่อถือของระบบนิติธรรม เราจำเป็นต้องให้ความสำคัญกับการปฏิรูปเชิงโครงสร้าง เพื่อให้หลักนิติธรรมเป็นพื้นฐานที่จะสร้างความเชื่อมั่นในศักยภาพของประเทศไทย” ผู้อำนวยการ TIJ กล่าว 

ยกระดับคุณภาพข้อมูลภาคสนาม สะท้อนภาพจริงของสังคมไทย

ปี 2025 เป็นปีที่ประเทศไทยพัฒนาคุณภาพการเก็บข้อมูลหลักนิติธรรมมากที่สุดในรอบหลายปี โดยเพิ่มการเก็บข้อมูลชุดใหม่จากประชาชนทุกภูมิภาคเป็นจำนวนกลุ่ม 1,100 ครัวเรือน เพิ่มจำนวนผู้เชี่ยวชาญด้านกฎหมายที่เข้ามาร่วมตอบแบบสอบถาม ใช้แบบสอบถามที่ได้รับการแปลและปรับให้สอดคล้องกับบริบทภาษาไทยเพื่อสะท้อนการรับรุ้และประสบการณ์จริงของทั้งสองกล่มได้อย่างแม่นยำ

การปรับปรุงดังกล่าวเป็นผลจากความร่วมมือทางเทคนิคระหว่าง TIJ และ WJP ซึ่งช่วยทำให้ข้อมูลของไทยมีความเที่ยงตรงและสะท้อนสถานการณ์ได้อย่างสมจริง

คะแนน Rule of Law Index ประเทศไทย ปี 2025 แยกตามตัวชี้วัด 8 ปัจจัย 
ปัจจัยที่ 1 การจำกัดอำนาจรัฐ ได้ 0.47 คะแนน เพิ่มขึ้นจากปี 2024 (0.46) 
ปัจจัยที่ 2 การปราศจากคอร์รัปชัน ได้ 0.45 คะแนน ลดลงจากปี 2024 (0.46) 
ปัจจัยที่ 3 การมีรัฐบาลเปิด ได้ 0.48 คะแนน เท่ากับปี 2024 
ปัจจัยที่ 4 สิทธิและเสรีภาพ ได้ 0.49 คะแนน เพิ่มขึ้นจากปี 2024 (0.48) 
ปัจจัยที่ 5 ระเบียบและความมั่นคง ได้ 0.75 คะแนน เพิ่มขึ้นจากปี 2024 (0.74) 
ปัจจัยที่ 6 การบังคับใช้กฎหมาย ได้ 0.45 คะแนน เท่ากับปี 2024 
ปัจจัยที่ 7 กระบวนการยุติธรรมทางแพ่ง ได้ 0.50 คะแนน เท่ากับปี 2024
ปัจจัยที่ 8 กระบวนการยุติธรรมทางอาญา ได้ 0.42 คะแนน เพิ่มขึ้นจากปี 2024 (0.41) 

“ข้อมูลที่ได้จากการสำรวจปีนี้ไม่เพียงบอกว่าเรายืนอยู่ตรงไหน แต่ยังช่วยชี้ว่า ‘โครงสร้างใด’ ที่ควรได้รับการปรับปรุง หนึ่งในนั้นคือเรื่องคอร์รัปชันซึ่งเป็นปัจจัยที่ไทยได้คะแนนลดลง ซึ่ง TIJ กำลังพยายามอย่างเต็มที่ร่วมกับอีกหลายองค์กรในการผลักดันให้ระบบฐานข้อมูลภาครัฐของไทย เป็นระบบฐานข้อมูลเปิด หรือ Open Government เพราะเราเชื่อว่า เป็นแนวทางที่จะช่วยให้เกิดความโปร่งใสขึ้นได้ในระยะเวลาไม่นาน” ดร.พิเศษ สอาดเย็น กล่าว 

สร้างการตระหนักรู้ในสังคม ผ่านเวที Rule of Law Forum

นอกจากการทำงานด้านวิชาการ TIJ และ WJP ยังร่วมกันจัดเวที Rule of Law Forum เพื่อเปิดพื้นที่ให้ทุกภาคส่วนของสังคม ตั้งแต่ระดับผู้กำหนดนโยบายของรัฐ บุคลากรจากหน่วยงานรัฐ ภาคเอกชน นักวิชาการ สื่อมวลชน ไปจนถึงประชาชนทั่วไปได้ร่วมแลกเปลี่ยนและเรียนรู้ว่า “หลักนิติธรรมเป็นเรื่องของทุกคน” โดยในเวที Rule of Law Forum ครั้งที่ 3 ซึ่งจัดขึ้นเมื่อวันที่ 8 ตุลาคม 2025 ได้รับเกียรติจากนายอนุทิน ชาญวีระกูล นายกรัฐมนตรี มาร่วมกล่าวปาฐกถาพิเศษเพื่อแสดงเจตจำนงค์ของรัฐบาลไทยที่จะสนับสนุนให้เกิดกระบวนการต่าง ๆ ของภาครัฐในการยกระดับหลักนิติธรรมด้วย 

นอกจากนี้ TIJ และ WJP ยังได้ร่วมกันนำผลคะแนนที่ได้จาก Rule of Law Index มาจัดทำ workshop เพื่อค้นหาสาเหตุของปัญหาในหลักนิติธรรมไทย โดยจะนำข้อค้นพบที่ได้เป็นข้อมูลเชิงลึกจากผู้ปฏิบัติงานในภาคส่วนต่าง ๆ มาพัฒนาเพื่อนำเสนอเป็น “ข้อเสนอการขับเคลื่อนหลักนิติธรรมสำหรับประเทศไทย” หรือ National Blueprint ต่อไป ภายใต้ความเชื่อว่า หลักนิติธรรมไทยจะดีขึ้นไปอยู่ในระดับเดียวกับมาตรฐานโลกได้ถ้าทุกฝ่ายในสังคมร่วมมือกัน 

“การขับเคลื่อนหลักนิติธรรมต้องใช้ทั้งแรงดึงจากนานาชาติ (International Pull) และแรงผลักจากภายในประเทศ (Domestic Push) ไปพร้อมกัน — เพื่อให้มาตรฐานสากลกลายเป็นพลังหนุน และให้สังคมไทยลุกขึ้นมามีส่วนร่วมออกแบบระบบที่เป็นของเราเอง” ผู้อำนวยการ TIJ กล่าว 

ประเทศที่ได้คะแนน Rule of Law Index ดีที่สุดของโลก 5 อันดับแรก

1.    เดนมาร์ก    ได้   0.90 คะแนน 
2.    นอร์เวย์      ได้   0.89 คะแนน
3.    ฟินแลนด์    ได้   0.87 คะแนน 
4.    สวีเดน        ได้   0.85 คะแนน 
5.    นิวซีแลนด์   ได้   0.83 คะแนน

คะแนน Rule of Law Index ของประเทศอื่นๆ ในอาเซียน

1.    สิงคโปร์          ได้  0.78 คะแนน (อันดับ 16/143)
2.    มาเลเซีย         ได้  0.57 คะแนน (อันดับ 56/143)
3.    อินโดนีเซีย      ได้  0.52 คะแนน (อันดับ 69/143)
4.    ไทย               ได้  0.50 คะแนน (อันดับ 77/143)
5.    เวียดนาม        ได้  0.50 คะแนน (อันดับ 83/143)
6.    ฟิลิปปินส์        ได้  0.46 คะแนน (อันดับ 97/143)
7.    เมียนมา          ได้  0.34 คะแนน (อันดับ 138/143)
8.    กัมพูชา           ได้  0.31 คะแนน (อันดับ 141/143)