สมดุลคนไม่เท่ากัน!!! (บางคน) อ้วน...เพราะยาปฏิชีวนะ

สำหรับ พ.ญ.ธิดากานต์ รุจิพัฒนกุล หรือคุณหมอผิง  โรงพยาบาลสมิติเวช  เจ้าของแอคเคาน์ Twitter, Instagram: @thidakarn ตอบคำถามที่แฟนๆ ทวิตชนสับสน เรื่อง อ้วนเพราะยาปฏิชีวนะ ไว้ว่า ยา คือ สารที่ออกฤทธิ์ต่อร่างกาย เปลี่ยนแปลงการทำงานของร่างกายเราจากภาวะหรือสมดุลหนึ่ง ไปสู่อีกสมดุลหนึ่ง ยาไม่เพียงแต่ออกฤทธิ์ต่อร่างกายของเรา แต่ยังออกฤทธิ์ต่อสิ่งมีชีวิตเล็กๆอีกนับล้านล้านตัวที่อยู่ร่วมกันกับเรา โดยยาที่มีผลมากที่สุดคือ ยาปฏิชีวนะ

ยาปฏิชีวนะ คือ ยาที่ออกฤทธิ์ในการฆ่าเชื้อแบคทีเรีย ใช้เพื่อรักษาโรคติดเชื้อที่เกิดจากแบคทีเรีย แต่ปัญหาที่เกิดขึ้นคือ ยานั้นเปรียบเสมือนระเบิดที่ถูกโยนลงกลางดงแบคทีเรีย ไม่เพียงแต่แบคทีเรียก่อโรค ที่ถูกกำจัด แบคทีเรียที่ดี ซึ่งทำงานสอดประสานกับร่างกายของเรา ก็ถูกกำจัดหรือลดจำนวนลงไปด้วย การรับประทานยาปฏิชีวนะบ่อยครั้ง จึงส่งผลต่อประชากรแบคทีเรียในตัวเราอย่างเลี่ยงไม่ได้

มีบทความน่าสนใจที่ตีพิมพ์ลงในวารสารการแพทย์ BMC Medicine เมื่อไม่กี่เดือนที่ผ่านมานี้ ตั้งคำถามเกี่ยวกับเรื่องนี้ได้น่าสนใจว่า "Antibiotics, obesity and the link to microbes - what are we doing to our children?" (ยาปฏิชีวนะ โรคอ้วน และความเกี่ยวข้องกับไมโขรบส์ พวกเรากำลังทำอะไรกับลูกๆหลานๆ?)

โดยได้มีการรวบรวมข้อมูลจากงานวิจัยเชิงระบาดวิทยาในคน และงานวิจัยในหนูเกี่ยวกับประเด็นนี้ แล้วนำมาวิเคราะห์ และพบข้อมูลที่น่าสนใจคือ "เด็กที่ได้รับยาปฏิชีวนะบ่อยครั้งตั้งแต่เยาว์วัย จะส่งผลกระทบถึงประชากรแบคทีเรียในลำไส้ โดยมักมีประชากรแบคทีเรียที่หลากหลายน้อยกว่า มีแนวโน้มจะมีแบคทีเรียชวนอ้วนมากกว่า และมีแนวโน้มจะกลายเป็น"เด็กอ้วน"มากกว่าเด็กที่ไม่ได้รับยาปฏิชีวนะบ่อยครั้ง

แต่สำหรับในผู้ใหญ่ ยังไม่พบความสัมพันธ์ระหว่างการกินยาปฏิชีวนะกับความอ้วนมากนัก อาจอธิบายได้จากการที่ประชากรแบคทีเรียในลำไส้ของเด็ก ยังจัดเป็นชุมชนแบคทีเรียที่ไม่เข้มแข็งเท่าในผู้ใหญ่ จึงถูกกระทบจากยาได้ง่ายกว่า และใช้เวลานานกว่าในการฟื้นฟูชุมชน

ทั้งนี้ ไม่ได้หมายความว่า ต่อไปนี้หัวเด็ดตีนขาด ห้ามไม่ให้ลูกหลานกินยาปฏิชีวนะเป็นอันขาดนะ แต่หมอกำลังจะบอกว่า ควรชั่งน้ำหนักให้ดี ก่อนที่จะให้กินยาปฏิชีวนะ กินเมื่อมีข้อบ่งชี้และสั่งจ่ายโดยแพทย์ เพราะข้อมูลในปัจจุบันชี้ให้เห็นว่า ยาปฏิชีวนะมีผลกระทบกับเพื่อนแบคทีเรียในลำไส้ของเรา ซึ่งมีความสำคัญต่อเราไม่น้อย ดังที่หมอเคยเปรียบเทียบไว้ว่าเพื่อนตัวจิ๋วเหล่านี้คือ "อวัยวะที่ถูกลืม" ของพวกเราทุกคน

คุณหมอผิง มีช่องทางที่เปิดให้ผู้สงสัยใคร่จะได้คำตอบสอบถามในทวิตเตอร์ จากประสบการณ์รักษา และการสอบถามของบรรดาคนไข้ เป็นผลให้คุณหมอนำข้อมูลที่น่าสนใจเหล่านี้ เขียนอธิบายไว้ชัดเจน ในหนังสือ “เทโลเมียร์ ยาวแล้ว Young” มีในงานสัปดาห์หนังสือแห่งชาติ 29 มีนาคม – 8 เมษายน 2561 ที่ศูนย์ประชุมแห่งชาติสิริกิติ์

อ้างอิง

Turta, Olli, and Samuli Rautava. "Antibiotics, obesity and the link to microbes-what are we doing to our children?." BMC medicine 14.1 (2016): 1.