ไมโครพลาสติกอยู่ไหนบ้างรอบตัวเรา? ชวนรู้ ไมโครพลาสติกรอบตัวมนุษย์ 101

ไมโครพลาสติก คือ พลาสติกขนาดเล็ก ที่แตกตัวออกมาจากพลาสติกขนาดใหญ่ มีขนาดเล็กมาก ๆ โดยมีเส้นผ่านศูนย์กลางไม่เกิน 5 มิลลิเมตร หรือมนุษย์เราไม่สามารถมองเห็นได้ด้วยตาเปล่า

ส่วนใหญ่มันมาจากการอุปโภคพลาสติกของเราในชีวิตประจำวัน ไม่ว่าจะเป็นขวดน้ำ ถุงพลาสติก หลอด และอีกมากมายที่ทำมาจากพลาสติกประเภทต่าง ๆ โดยแตกหรือผุกร่อนออกมาจนกลายเป็นชิ้นเล็กชิ้นน้อย

มนุษย์เราไม่มีใครอยากกินพลาสติก เพราะรู้กันดีอยู่แล้วว่ามันกินไม่ได้ เพราะการย่อยสลายของมันยาวนานเกินไป หากอยู่ในกระเพาะของเราคงไม่ดีแน่ ๆ และก็ไม่ควรไปอยู่ในสิ่งแวดล้อมด้วยเช่นกัน

แต่ตอนนี้สิ่งที่เรากลัวได้เกิดขึ้นแล้ว งานวิจัยทั่วโลกได้ค้นพบไมโครพลาสติกรอบตัวมนุษย์ ซึ่งมันใกล้ตัวเรามากกว่าที่คิด และไม่เพียงแค่ใกล้เท่านั้น มันได้มาอยู่ภายในตัวของเราแล้วด้วย โดยที่เราไม่รู้ตัว ดังนั้น Springnews ในคอลัมน์ Keep The World จะสรุปให้

ไมโครพลาสติกในน้ำดื่ม

การค้นพบไมโครพลาสติกในน้ำดื่ม ถูกเผยแพร่ข้อมูลวิจัยผ่าน Int J Environ Res Public Health เมื่อปี 2022 โดยงานวิจัยได้ชี้ให้เห็นว่า ยุโรปมีการค้นพบไมโครพลาสติกในน้ำประปาและน้ำดื่มบรรจุขวด โดยพบในขวดน้ำดื่มมากกว่าน้ำประปา โดยเฉพาะในขวดประเภท PET และขวดแก้วที่นำกลับมาใช้ใหม่ก็พบการปนเปื้อนของไมโครพลาสติก มีความเสี่ยงต่อสุขภาพของมนุษย์

ข่าวที่เกี่ยวข้อง

• วิจัยเผยไข่ขาวกรองไมโครพลาสติกได้ ทดสอบในน้ำทะเลกรองไมโครพลาสติกได้ 99%

• วิจัยชี้ รีไซเคิลไม่ใช่ทางออกรักษ์โลก แต่กลับสร้างไมโครพลาสติกมหาศาลแทน

• นักวิทย์พบอันตรายใหม่ เจอไมโครพลาสติกในสมอง หลังเข้าร่างกายภายใน 2 ชั่วโมง

ไมโครพลาสติกในถุงน้ำชา

งานวิจัยที่ตีพิมพ์ผ่าน Environmental Science & Technology เมื่อปี 2019 เผยว่า ถุงชาส่วนใหญ่ที่ยังคงทำจากพลาสติก โดยด้านในบรรจุใบชาลงไป จากการทดสอบถุงชาพลาสติก 4 แบรนด์ในแคนาดา ทีมวิจัยได้ตัดถุง นำใบชาออก นำถุงชาเปล่าไปล้างให้สะอาดและนำไปต้มในน้ำ 1 แก้วด้วยอุณหภูมิชงชาทั่วไป

ผลพบว่า มีอนุภาคพลาสติกจำนวนมากมายมหาศาลตั้งแต่ระดับไมโครไปจนถึงนาโน รวมกันหลักพันล้านอนุภาคลอยอยู่เต็มไปหมด แม้ว่ามันจะไปอยู่ในท้องของเรา และเราอาจไม่เป็นกังวลมากเพราะไม่เป็นพิษต่อมนุษย์โดยตรงทันที แต่น่าห่วงคือสิ่งแวดล้อมที่เราทิ้งถุงชาลงไปต่างหาก

ไมโครพลาสติกในอากาศ

ในน้ำว่าน่ากลัวแล้ว เจอในอากาศที่เราหายใจเข้าไปก็น่ากลัวไม่แพ้กัน งานวิจัยที่เผยแพร่ในวารสาร Marine Pollution Bulletin ปี 2016 บอกว่า การทดลองตรวจหาไมโครพลาสติกในอากาศ ณ กรุงปารีส ทั้งในเมืองและนอกเมือง ผลพบว่า ค้นพบไมโครพลาสติกราว ๆ 3-10 ตันในชั้นบรรยากาศ

อย่างที่ทราบกันดีว่า ไมโครพลาสติกมีขนาดเล็กมากไม่สามารถมองเห็นได้ด้วยตาเปล่า การที่พลาสติกชิ้นเล็ก ๆ ถูกเสียดสี ถูกบี้ ถูกบด ก็อาจจะเล็กจนสามารถปะปนไปกับฝุ่นละอองอากาศได้และพัดปลิวไปในอากาศที่เราใช้หายใจกันอยู่ทุกวันนี้

• ไมโครพลาสติกอยู่ในอาหารของเราแล้ว! มาอยู่ในอาหารได้อย่างไร?

• พบไมโครพลาสติกในปอดมนุษย์ที่ยังมีชีวิตครั้งแรกของโลก

ไมโครพลาสติกในผัก ผลไม้ และอาหารทะเล

นักวิจัยจาก University of Catania ในอิตาลี ค้นพบเศษชิ้นส่วนพลาสติกขนาดเล็กในผักผลไม้บางชนิด เช่น แครอท ผักกาดหอม แอปเปิ้ลและลูกแพร์ โดยเฉลี่ยแล้ว ผักผลไม้เหล่านี้พบไมโครพลาสติกในปริมาณเฉลี่ยมากกว่า 100,000 ชิ้น ต่อผักผลไม้ 1 กรัมเลยทีเดียว

ไมโครพลาสติกเหล่านี้มีความสามารถในการแทรกซึมเข้าไปในรากของพืชผลต่างๆได้ จึงทำให้เป็นแหล่งสะสมไมโครพลาสติกจากน้ำและดินที่ปนเปื้อนอยู่แล้ว

ในอาหารทะเล ทะเลมีการปนเปื้อนขยะพลาสติกมหาศาลอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้อยู่แล้วในปัจจุบัน สัตว์น้ำเกือบทุกตัวที่เราบริโภค มีการทานขยะพลาสติกเข้าไป และเราก็ได้จับพวกมันขึ้นมาทานอีกต่อหนึ่ง แม้ว่าจะล้างให้สะอาดแค่ไหน ก็ยังคงปนเปื้อน

ไมโครพลาสติกในร่างกาย

พบไมโครพลาสติกในเลือด งานวิจัยที่ตีพิมพ์ในวารสาร Environment International ในปี 2022 บอกว่า ทีมวิจัยในประเทศเนเธอร์แลนด์ ได้ทดสอบเลือดจากกลุ่มตัวอย่างจำนวนหนึ่ง โดยเกือบ 80% ของกลุ่มตัวอย่าง พบอนุภาคไมโครพลาสติกในกระแสเลือด โดยส่วนมากเป็นพลาสติกประเภท PET

พบไมโครพลาสติกในสมอง งานวิจัยที่ตีพิมพ์ใน Nanomaterials ปี 2023 ค้นพบว่า ไมโครพลาสติกสามารถเข้าถึงสมองได้ภายในไม่กี่ชั่วโมงหลังจากเข้าสู่ร่างกาย ในความเป็นจริง การทดลองนี้เกิดขึ้นกับหนู สัตว์ทดลองยอดฮิตของมนุษย์

พวกเขาผสมไมโครพลาสติกลงไปในอาหารการกินของพวกมันพร้อมกับทำให้ไมโครพลาสติกที่ผสมลงไปนั้น สามารถเรืองแสงได้ และหลังจากนั้นก็ใช้เครื่องสแกนและแบบจำลองคอมพิวเตอร์ และเราพบว่าไมโครพลาสติกเหล่านั้นก็เคลื่อนไหวเข้าสู่สมองอย่างรวดเร็วในเวลาเพียงไม่กี่ชั่วโมงผ่านทางเลือด

พบไมโครพลาสติกในปอด ผลการศึกษาที่ตีพิมพ์ลง Science of The Total Environment ปี 2022 อธิบายว่า มีการค้นพบไมโครพลาสติกลึกลงไปในเนื้อเยื่อปอดของมนุษย์ที่ยังมีชีวิตอยู่เป็นครั้งแรก โดยได้ทำการทดลองในปอดผู้ป่วย 13 ตัวอย่าง และผลคือ 11 ตัวอย่างปอด พบไมโครพลาสติกประเภท PET

พบไมโครพลาสติกน้ำนมแม่ เรื่องนี่น่ากลัวมาก ๆ สำหรับอนาคตประชากรมนุษย์ นักวิทย์ได้เผยบทความลงวารสาร Journal Polymers เมื่อปี 2022 โดยเผยว่า ได้ทำการวิเคราะห์ตัวอย่างนมแม่จากกลุ่มตัวอย่างคุณแม่ที่มีสุขภาพแข็งแรง จำนวน 34 คนในกรุงโรม ซึ่งเป็นตัวอย่างเป็นเวลาหนึ่งสัปดาห์หลังจากคลอด พบว่า มีไมโครพลาสติกปนอยู่ในตัวอย่าง 26 คน หรือคิดเป็น 76%

ซึ่งในช่วงระหว่างการเก็บตัวอย่างงานวิจัยมีการจดบันทึกอาหารและเครื่องดื่มที่ใช้บรรจุภัณฑ์จากพลาสติก รวมถึงผลิตภัณฑ์ทางสุขอนามัยส่วนบุคลที่ผลิตมาจากพลาสติกเช่นเดียวกันแต่ไม่พบความเชื่อมโยงกับไมโครพลาสติกที่ตรวจพบในน้ำนมแม่ จึงทำให้ตระหนักได้ว่ามีการปนเปื้อนไมโครพลาสติกอยู่ในสิ่งแวดล้อมรอบตัวเราอย่างแพร่หลาย จนถึงในระดับที่ไม่ว่าจะสัมผัสใดของมนุษย์ก็ไม่สามารถหลีกเลี่ยง

สรุปจากผู้เขียน

จะเห็นได้ว่า ไมโครพลาสติกอยู่รอบตัวของเรามากแค่ไหน และรู้หรือไม่ว่า งานวิจัยจากมหาวิทยาลัยในออสเตรเลียร่วมกับ WWF ได้เผยว่า มนุษย์บริโภคไมโครพลาสติกเข้าสู่ร่างกายประมาณ 5 กรัมต่อสัปดาห์ เทียบเท่ากับบัตรเครดิต 1 ใบ คิดเป็นปริมาณพลาสติกกว่า 2,000 ชิ้น หรือ 21 กรัมต่อเดือน หรือ 250 กรัมต่อปี

แม้ตอนนี้ ยังไม่มีงานวิจัยชิ้นไหนยืนยันได้อย่างมั่นใจว่า ไมโครพลาสติกจะส่งผลกระทบต่อสุขภาพของมนุษย์ได้เพียงใด แต่สิ่งที่เหมือนกันคือการย้ำเตือนถึงภัยที่เรามองไม่เห็น และไม่ควรประมาทต่อความเสี่ยงสุขภาพระยะยาวในอนาคต ดังนั้น การลดการใช้พลาสติกในชีวิตประจำวันและใช้งานอย่างคุ้มค่า นี่คือทางออกที่ยังพอทำได้ในตอนนี้

ที่มาข้อมูล

National Library of Medicine

MDPI

Environment International

Science of The Total Environment

Nature

Marine Pollution Bulletin

Environment Science & Technology

Environment Research

Int J Environ Res Public Health