หนอนกินเนื้อคนระบาด จากอเมริกากลางสู่สหรัฐฯ เรารู้อะไรบ้างแล้ว?
สรุปให้ รู้จักหนอนสกรู หรือ หนอนกินเนื้อ ที่ตอนนี้เจอคนติดเชื้อรายแรกในสหรัฐฯ และกำลังระบาดในอเมริกากลาง สร้างความเสี่ยงต่ออุตสาหกรรมปศุสัตว์
พบ "หนอนกินเนื้อคน" รายแรกในสหรัฐฯ
เมื่อวันอาทิตย์ที่ 24 กระทรวงสาธารณสุขและบริการประชาชนของสหรัฐฯ รายงานว่า พบผู้ป่วยติดเชื้อปรสิต จากหนอนแมลงวันกินเนื้อ (New World Screwworm-NWS)ในรัฐแมรีแลนด์ ถือว่าเป็นการติดเชื้อในมนุษย์รายแรกของสหรัฐอเมริกา อันตรายถึงชีวิตและอาจเพิ่มความเสี่ยงต่อการระบาดในอุตสาหกรรมปศุสัตว์ โดยผู้ป่วยมีประวัติเพิ่งเดินทางกลัมาจากเอลซัลวาดอร์ ซึ่งเป็นพื้นที่ที่กำลังมีการระบาดของหนอนกินเนื้อ
รู้จักหนอนกินเนื้อคน
หนอนกินเนื้อ หรือ หนอนสกรูโลกใหม่ (New World Screwworm) เกิดจากแมลงวันหัวเขียว (Cochliomyia hominivorax) ที่มักอาศัยอยู่ในอเมริกาเหนือและอเมริกาใต้ ด้วยรูปร่างที่คล้ายสกรูของตัวหนอน จึงทำให้มันถูกตั้งชื่อว่า หนอนสกรู (Screwworm)
หนอนกินเนื้อนี้ เป็นแมลงศัตรูพืชร้ายแรงที่มักโจมตีปศุสัตว์ โดยตัวเมียมักจะวางไข่ประมาณ 200-400 ฟองใกล้บาดแผลเปิด รอยแผลหรือรอยข่วนเล็ก ๆ บนผิวหนังของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม สัตว์ป่า หรือแม้กระทั่งมนุษย์ พบได้มากในปศุสัตว์ เช่น วัว ควาย แพะ แกะ และม้า เป็นต้น
เมื่อวางไข่เสร็จแล้ว ตัวอ่อนของมันจะเจาะเข้าไปในเนื้อเยื่อเพื่อดูดเลือดดำรงชีพจนเติบโตเต็มที่ ก่อนจะร่วงสู่พื้นกลายเป็นดักแด้ การชอนไชของหนอนชนิดนี้ ทำให้สิ่งมีชีวิตนั้น ๆ เกิดการติดเชื้อรุนแรงหรือมีภาวะกล้ามเนื้ออักเสบจากบาดแผล หากปล่อยทิ้งไว้โดยไม่รับการรักษาทันท่วงที ก็อาจทำให้เสียชีวิตได้ โดยใช้เวลาเพียงแค่หนึ่งหรือสองสัปดาห์เท่านั้น
การรักษา หากติดเชื้อจากหนอนกินเนื้อคน
ปัจจุบันยังไม่มีวัคซีนหรือผลิตภัณฑ์ชีวภาพใด ๆ สามารถรักษาได้ แพทย์หลายแห่งยังคงใช้วิธีการรักษาตามอาการและฆ่าเชื้อในบาดแผลเพื่อฆ่าตัวอ่อนที่หลงเหลืออยู่รวมถึงป้องกันการติดเชื้อซ้ำ
หนอนกินเนื้อ เคยระบาดหนักมาแล้วครั้งหนึ่งในอดีต
ในช่วงปี 1960-1970 หนอนกินเนื้อเคยระบาดทั่วอเมริกากลาง โดยเฉพาะสหรัฐอเมริกาและเม็กซิโก จนต่อมาในปี 1994 มีการก่อตั้งคณะกรรมาธิการปานามา-สหรัฐอเมริกาเพื่อกำจัดและป้องกันหนอนสกรู (COPEG) โดยเฉพาะ เพื่อสร้างและรักษาเขตกันชนแนวชายแดนปานามาและโคลอมเบีย
นอกจากนี้ กระทรวงเกษตรสหรัฐอเมริกา (USDA) ได้ยื่นมือเข้าในช่วยในด้านการหาทางออกด้วยการกำจัด จึงได้มีกระบวนการนำแมลงวันตัวผู้ที่ผ่านการฆ่าเชื้อแล้วจำนวนหลายล้านตัว (เรียกง่ายๆว่า ทำหมันแมลงวัน) ไปปล่อยตามภูมิภาคต่าง ๆ ของปานามา เพื่อรบกวนวงจรสืบพันธุ์ของแมลงวัน ซึ่งก็ประสบผลสำเร็จ ประชากรแมลงวันลดลง ส่งผลให้ตัวอ่อนหนอนสกรูลดลงตามไปด้วย ซึ่งก็มีการดำเนินงานมาเรื่อย ๆ จนถึงขั้นเปิดโรงงานผลิตแมลงวันที่ปลอดเชื้อโดยเฉพาะในปานามาปี 2006
แต่แม้ว่าจะมีความพยายามอย่างยิ่งทั้งในระดับประเทศและนานาชาติในการกำจัดหนอนกินเนื้อ แต่การระบาดยังคงเกิดขึ้นต่อเนื่อง ส่งผลกระทบเรื่อย ๆ ต่ออุตสาหกรรมปศุสัตว์ ยกตัวอย่างเช่น ในปี พ.ศ. 2519 รัฐเท็กซัสพบการระบาดของหนอนกินเนื้อในแพะและแกะหลายแสนตัวและวัวมากกว่า 1.4ล้านตัว ก่อให้เกิดความเสียหายทางเศรษฐกิจร้ายแรง
ในปี 2559 เกิดการระบาดใหญ่ในหมู่เกาะฟลอริดาคีย์ส ส่งผลกระทบต่อกวางคีย์ (Odocoileus virginianus clavium) สัตว์ใกล้สูญพันธุ์ ประมาณร้อยละ 15 เกิดการติดเชื้อ แต่โชคดีที่สามารถเข้าควบคุมได้อย่างรวดเร็ว
การระบาดครั้งใหม่ของหนอนกินเนื้อในปี 2025
สำหรับสหรัฐอเมริกา การพบหนอนกินเนื้อในคน ถูกพบและได้รับการยืนยันครั้งแรกเมื่อวันที่ 4 สิงหาคม 2025 โดยศูนย์ควบคุมและป้องกันโรคแห่งสหรัฐอเมริกา โดยโฆษกของศูนย์ควบคุมเผยว่า “ปัจจุบัน ความเสี่ยงต่อสุขภาพของประชาชนในสหรัฐอเมริกาต่อการเข้ามาของหนอนกินเนื้ออยู่ในระดับต่ำ” นอกจากนี้ กรมอนามัยของรัฐแมรีแลนด์กล่าวเสริมว่า “ผู้ป่วยดังกล่าวได้หายจากอาการติดเชื้อแล้ว และยังไม่มีข้อบ่งชี้ใด ๆ ว่าจะแพร่สู่บุคคลหรือสัตว์อื่น”
เม็กซิโก น่าห่วงกว่าอเมริกา
รัฐบาลเม็กซิโกเผยว่า เม็กซิโกเองก็ได้ทำตามสหรัฐอเมริกาในการกำจัดตัวอ่อนหนอนกินเนื้อด้วยการทำหมัน ในปี 1991 แต่อย่างไรก็ตาม โรคนี้ยังคงพบได้ทั่วไปในเขตร้อนและกึ่งเขตร้อนของอเมริกากลางและอเมริกาใต้ โดยในเดือนพฤศจิกายน ปี 2024 เม็กซิโกมีรายงานผู้ป่วยรายใหม่ที่ติดเชื้อเข้ามาเพิ่ม
และเมื่อวันที่ 17 ส.ค. ก็มีบันทึกกรณีหนอนกินเนื้อมากถึง 5,086 เคส ซึ่งเพิ่มขึ้น 53% จากจำนวนรายงานก่อนหน้านี้ในเดือนกรกฎาคม โดยปัจจุบัน มีผู้ป่วยที่ติดเชื้อเข้ารับการรักษาตัวอยู่ 649 ราย
นีล วิลกินส์ กลุ่มอนุรักษ์และปศุสัตว์ กล่าวว่า “น่ากังวลอย่างยิ่ง ตัวเลขเหมือนเพิ่มขึ้นเดือนละ 50% โดยเฉพาะในช่วงที่อากาศร้อนจัด เรายังควบคุมพวกมันไม่ได้”
นับตั้งแต่การระบาดเริ่มขึ้นในปี 2023 หนอนกินเนื้อได้กระจายไปทางเหนือจากอเมริกากลาง โดยมีรายงานการระบาดในเบลีซ คอสตาริกา เอลซัลวาดอร์ กัวเตมาลา ฮอนดูรัส นิการากัว ปานามาเข้าไปยังเม็กซิโก และเคลื่อนตัวเข้าใกล้สหรัฐอเมริกามากขึ้น จึงทำให้เจ้าของฟาร์มและผู้ประกอบการในอุตสาหกรรมปศุสัตว์ติดตามพวกมันเคลื่อนตัวไปทางเหนืออย่างใกล้ชิด โดยเกรงว่ามันอาจจะไปถึงรัฐเท็กซัส อันพื้นที่ผลิตปศุสัตว์มากที่สุดของสหรัฐฯ และอาจทำให้สูญเงินประมาณ 1.8 พันล้านดอลลาร์ ตามการประมาณการของสหรัฐฯ
อย่างไรก็ตาม กระทรวงเกษตรสหรัฐฯจะส่งคณะทำงานไปยังเม็กซิโกในอีก 2 สัปดาห์ข้างหน้า เพื่อตรวจสอบว่าเม็กซิโกปฏิบัติตามขั้นตอนในการป้องกันการแพร่ระบาดนี้หรือไม่
ที่มาข้อมูล
