การเมืองไทยกับหนัง Don't Look Up: ทำลายกันเองแทนแก้วิกฤต

“รัฐธรรมนูญถูกออกแบบโดยคนที่ไม่ไว้ใจเสียงข้างมาก ให้มีทุ่นระเบิดไว้ทั่ว แต่พวกนักเลือกตั้งกลับเข้ามาเพื่อใช้โครงสร้างแบบนี้ทำลายกัน แทนที่จะผนึกกำลังแล้วเปลี่ยนโครงสร้างนี้ แต่สิ่งที่คุณทำทั้งที่คุณมาจากเสียงข้างมาก มาจากการเลือกตั้ง คือการคว้าอาวุธที่เขาทิ้งไว้ขึ้นมาฆ่ากันเอง”

ศ.เกษียร เตชะพีระ กล่าวในเวทีประชาธิปไตยบนทางแพร่ง เมื่อวันที่ 23 พ.ค. ที่ผ่านมา สะท้อนภาพการเมืองไทยในห้วงเวลาปัจจุบันได้ชัดเจน

คำพูดนี้ทำให้นึกถึงภาพยนตร์ "Don't Look Up" ที่เล่าเรื่องนักดาราศาสตร์สองคนพยายามเตือนโลกเรื่องดาวหางยักษ์ที่กำลังพุ่งมาชนโลก แต่แทนที่สังคมจะรวมตัวแก้ปัญหา กลับแบ่งเป็นสองฝ่าย "Look Up" (มองขึ้นไปดูดาวหาง) กับ "Don't Look Up" (อย่ามองขึ้น) จนการมองหรือไม่มองดาวหางกลายเป็นเรื่องการเมือง ไม่ใช่วิทยาศาสตร์ ในที่สุดดาวหางก็ชนโลก เพราะทุกคนยุ่งกับการต่อสู้กันเองจนลืมแก้ปัญหาหลัก

เช่นเดียวกับการเมืองไทยที่นักการเมือง สื่อ และประชาชน หมกมุ่นกับการแบ่งฝ่าย การเล่นงานกันเอง จนไม่สนใจ "ปัญหาแท้จริง" ที่กำลังรุกคืบเข้ามา

ดาวหางถูกมองข้าม : วิกฤตการณ์ที่แท้จริงของประเทศ

ขณะที่นักการเมืองมัวใช้เวลาและทรัพยากรไปกับการทำลายล้างกันเอง "ดาวหาง" ลูกใหญ่ที่กำลังมุ่งหน้าสู่ประเทศไทยก็ยังคงเป็นภัยคุกคามที่ถูกละเลย เช่น 

• วิกฤตเศรษฐกิจ: หนี้ครัวเรือนพุ่งสูง การลงทุนจากต่างประเทศชะลอตัว อัตราภาษีนำเข้าที่ปรับสูงขึ้นจากสงครามการค้า ความสามารถในการแข่งขันของประเทศลดลง และภาคส่วนสำคัญอย่างภาคเกษตรหรือภาคการท่องเที่ยวก็ยังเผชิญกับปัญหาเชิงโครงสร้าง ที่ไร้ทางออกอย่างเป็นรูปธรรม แม้มีการกระตุ้นเศรษฐกิจระยะสั้น แต่ปัญหาเชิงโครงสร้างไม่ได้รับการแก้ไขอย่างยั่งยืน
• ความท้าทายใหม่ของโลก : ทั่วโลกต่างขยับยุทธศาสตร์ใหม่เพื่อเอาตัวรอดในภาวะที่ระเบียบโลกกำลังเปลี่ยน ไม่ว่าจะเป็นการพัฒนานวัตกรรม การเข้าไปเป็นส่วนหนึ่งของ Supply Chain แต่ไทยยังพึ่งพิงสถานะเดิมๆทางเศรษฐกิจ หวังรายได้ส่วนใหญ่จากการท่องเที่ยวและยังไม่มีนวัตกรรมเป็นของตัวเอง
• ความเหลื่อมล้ำทางสังคม: ช่องว่างระหว่างคนรวยกับคนจนถ่างกว้างขึ้นเรื่อยๆ การเข้าถึงการศึกษา สาธารณสุข และโอกาสทางเศรษฐกิจยังคงไม่เท่าเทียม โอกาสของคนกรุงกับคนต่างจังหวัดที่มีไม่เท่ากัน ไม่เดินหน้าตามแนวคิด “สร้างโอกาสที่เป็นไปได้เพื่อคนไทยทุกคน” ของนายกรัฐมนตรีแพทองธาร ชินวัตร

• ปัญหาสิ่งแวดล้อม: มลพิษทางอากาศ (PM 2.5)  ปัญหาการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ น้ำท่วมน้ำแล้งซ้ำซาก ไร้ทางออกรูปธรรมแต่เน้นไปที่การเยียวยาฟื้นฟูภายหลัง ไปถึงปัญหามลพิษข้ามชาติที่คุกคามสุขภาพระยะยาวของประชาชนจำนวนมาก ที่รัฐบาลไม่กล้าลุกขึ้นเจรจากับทุนข้ามชาติ หรือเรียกร้องความเป็นธรรมให้ประชาชน
• ความแตกแยกทางสังคมและการเมือง: การแบ่งขั้วที่รุนแรงหลังการเลือกตั้งปี 2566 ผลจากนิติสงคราม และมรดกจากรัฐธรรมนูญ 60 ทำให้เกิดความไม่ไว้วางใจในทุกระดับ นำไปสู่ความไร้เสถียรภาพทางการเมือง และเป็นอุปสรรคต่อการพัฒนาประเทศในระยะยาว

เปรียบเทียบตัวละคร สะท้อนประเทศไทย

ประธานาธิบดีออร์เลียน > มองแค่คะแนนเสียงและการอยู่รอดทางการเมือง แทนที่จะแก้ปัญหาใหญ่ระยะยาว ตัดสินใจใช้อำนาจเพื่อความนิยมของตัวเอง

ปีเตอร์ อิชเชอร์เวล > นายทุนใหญ่พรรครัฐบาลที่คิดแก้ปัญหาด้วยเทคโนโลยี ตัดสินใจจากผลประโยชน์ของตัวเองเป็นที่ตั้ง เหมือนกลุ่มคนที่คิดว่าทุกปัญหาแก้ได้ด้วยการลงทุน การมีเทคโนโลยี หรือตัวเลขดัชนีเศรษฐกิจที่ดี โดยไม่สนใจแก้ปัญหาโครงสร้างพื้นฐาน

แจ็ก บรีม > นักข่าวที่ทำให้ทุกเรื่องเป็นความบันเทิง เหมือนสื่อไทยที่ทำให้ทุกประเด็นเป็นเรื่องดราม่า ชี้นำใครผิดใครถูก มากกว่าการเสนอข้อมูลและทางออกอย่างจริงจัง

นักดาราศาสตร์ > คนที่พยายามบอกความจริงแต่ถูกมองว่าเป็นพวกหัวรุนแรง วิปริต ขาดสัมมาคารวะ เหมือนกลุ่มนักวิชาการหรือนักเคลื่อนไหวที่พยายามชี้ปัญหาของสังคม เรียกร้องการแก้ไขเชิงโครงสร้าง แต่ถูกติดป้ายให้เป็นขั้วขัดแย้งทางการเมือง

ถึงเวลาคนไทย Look Up แล้วหรือยัง?

ปัญหาใหญ่ของประเทศไทย คือเรื่องจริงที่กำลังเข้ามากระแทกตัวพวกเราในวันหนึ่งอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ ถึงเวลาหรือยังที่เราจะเงยหน้าและยอมรับว่าเราต้องจับมือกันหยุดยั้งดาวหางดวงนั้น หรือก้มหน้าเพื่อเอาชนะกันเองต่อไป

“เพราะบางทีสิ่งที่จะทำลายเราไม่ใช่ศัตรูจากภายนอก แต่เป็นการที่เราทำลายกันเองจนลืมแก้ปัญหาที่แท้จริง”