“เมืองโบราณศรีเทพ” ของไทยได้เป็นมรดกโลก!

วันที่ 19 ก.ย. นี้ การประชุมคณะกรรมการมรดกโลกสมัยสามัญ ครั้งที่ 45 ที่มีการประชุม ณ กรุงริยาด ราชอาณาจักรซาอุดีอาระเบีย ได้พิจารณาและประกาศขึ้นทะเบียนเมืองโบราณศรีเทพ เป็นแหล่งมรดกโลกทางวัฒนธรรม ทำให้ประเทศไทย มีแหล่งมรดกโลกเพิ่มขึ้นเป็น 7 แห่ง และศรีเทพนับเป็นมรดกโลกทางวัฒนธรรมแหล่งที่ 4 ของประเทศไทย

โดยนายจตุพร บุรุษพัฒน์ ปลัดกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม (ทส.) ในฐานะคณะผู้แทนไทย เข้าร่วมประชุมคณะกรรมการมรดกโลกขององค์การเพื่อการศึกษา วิทยาศาสตร์ และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ (ยูเนสโก) พร้อมด้วย นายพิรุณ สัยยะสิทธิ์พานิช เลขาธิการสำนักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม (สผ.)พร้อมตัวแทนจากหน่วยงานที่เกี่ยวข้องทั้งกรมศิลปากร เข้าร่วมประชุม 

การนำเสนอประกอบด้วย

1. เมืองโบราณศรีเทพ ซึ่งเป็นเมืองโบราณสมัยทวารวดี 2 ชั้น คือ เมืองใน และเมืองนอก
2. เขาคลังนอก ศาสนสถานขนาดใหญ่ สมัยทวารวดี เป็นตัวแทนความเชื่อในเรื่องมณฑลจักรวาล
3. ถ้ำเขาถมอรัตน์ ที่ตั้งของศาสนสถาน ที่สำคัญบนยอดเขาถมอรัตน์ พบภาพสลักพระพุทธรูปโบราณ  และเป็นศาสนสถานสำคัญที่คนในพื้นที่ให้ความเคารพ  
4. ประติมากรรม ในสกุลช่างศรีเทพ ที่มีความโดดเด่น สลักลอยตัว เอียงตน และมีลักษณะสีหน้าแบบผสมผสาน แตกต่างจากประติมากรรมในยุคเดียวกัน

เมืองโบราณศรีเทพ เพชรบูรณ์

ตั้งอยู่ในอำเภอศรีเทพ จ.เพชรบูรณ์ ห่างจากตัวเมืองประมาณ 107 กิโลเมตร เมืองโบราณแห่งนี้เป็นเมืองซ้อนเมืองขนาดใหญ่ ได้รับอิทธิพลทางวัฒนธรรมและศาสนาหลากหลายแบบผสมผสาน ทั้งทวารวดี และขอม คาดว่าอายุไม่ต่ำกว่า 1,000 ปี

ความเจริญของสถาปัตยกรรมและศิลปกรรม สันนิษฐานว่า อยู่ในช่วงพุทธศตวรรษที่ 11- 16 การสำรวจและขุดค้นทางโบราณคดีเมืองโบราณศรีเทพ กรมศิลปากรพบว่า มีความเก่าแก่มาก อยู่ในยุคก่อนประวัติศาสตร์ 2,500 ปี และได้ขุดค้นพบโครงกระดูกมนุษย์ มีอายุเก่าแก่ถึง 1,800 ปี และยุคทวารวดี ที่มีความเก่าแก่ถึง 1,400 ปี

เมืองแห่งนี้มีกำแพงเมืองที่ก่อด้วยดินล้อมรอบ คูเมืองนอกกำแพง ประตูเมืองทั้งสี่ทิศ ภายในเมืองมีปรางค์สมัยลพบุรีอยู่สององค์ เรียกว่า ปรางค์องค์พี่และปรางค์องค์น้อง มีสระน้ำสองแห่ง

โบราณสถานที่สำคัญ

• ปรางค์ที่สร้างด้วยอิฐและศิลาแลงที่เรียกว่าปรางค์ศรีเทพ เป็นสถาปัตยกรรมแบบขอม การขุดค้นเคยพบชิ้นส่วนทับหลังรูปลายสลักราวพุทธศตวรรษที่ 16-17 สันนิษฐานว่า สร้างเพิ่มหลังจากโบราณสถานเขาคลังใน
• เขาคลังใน เชื่อกันว่า เป็นที่เก็บอาวุธและทรัพย์สมบัติต่าง ๆ สร้างพุทธศตวรรษที่ 12-13 ผังเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า ใช้ศิลาแลงก่อสร้าง ที่ฐานมีรูปปูนปั้นบุคคล และสัตว์ประดับเป็นศิลปะแบบทวารวดี
• เขาคลังนอกเป็นมหาสถูปที่ขุดพบในปี พ.ศ. 2555 เหลือเป็นฐานขนาดสูง 5 เมตร ก่อด้วยศิลาแลง โบราณสถานส่วนนี้ถูกเสนอให้เป็นมรดกโลก และปรางค์สองพี่น้อง เป็นปรางค์ 2 องค์ ตั้งอยู่บนฐานศิลาแลงขนาดใหญ่
• ถ้ำเขาถมอรัตน์ เป็นโบราณที่สำคัญและเสนอขึ้นเป็นมรดกโลก ภายในถ้ำสันนิษฐานว่า เป็นศาสนสถานที่ดัดแปลงจากถ้ำหินปูนธรรมชาติ โดยพบประติมากรรมสลักนูนต่ำหลายชิ้น อาทิ พระพุทธรูป ปางต่างๆ รวม 11 องค์

 

เมืองโบราณศรีเทพ เคยเป็นเมืองที่มีความสำคัญเชื่อมต่อกับชุมชนโพนทะเล มีร่องรอยเส้นทางการค้า จึงนำมาซึ่งความเจริญทางสถาปัตยกรรมและศิลปะวัฒนธรรม มีการขุดพบเทวรูปจำนวนมาก

อีกทั้งโบราณสถานเขาคลังนอก มีเจดีย์ขนาดใหญ่และสมบูรณ์ที่สุดแห่งหนึ่งในวัฒนธรรมทวารวดี อายุราวพุทธศตวรรษที่ 13-14 ได้รับอิทธิพลทั้งรูปแบบและแนวความคิดเรื่องศูนย์กลางจักรวาลจากวัฒนธรรมอินเดีย เนื่องจากเป็นเมืองที่มีทั้งเมืองชั้นนอก ชั้นใน สระน้ำ จึงมีโบราณวัตถุจำนวนมาก ซึ่งโบราณวัตถุเหล่านั้น มีหลักฐานยืนยันเรื่องการเชื่อมโยงกับศาสนาฮินดูในยุคแรกๆ ทางอินเดีย

แหล่งมรดกโลกทางวัฒนธรรมของไทย

นครประวัติศาสตร์พระนครศรีอยุธยา (2534)

ค.ศ. 1350 กรุงศรีอยุธยาเป็นราชธานีแห่งที่สองของชาวสยามต่อจากกรุงสุโขทัย ถูกทำลายโดยกองทัพพม่าในคริสต์ศตวรรษที่ 18 ซากปรักหักพังสิ่งก่อสร้างต่าง ๆ อาทิ ปรางค์ และอารามขนาดใหญ่แสดงถึงความงดงามและความเจริญรุ่งเรืองในอดีต

เมืองประวัติศาสตร์สุโขทัยและเมืองบริวาร (2534)

กรุงสุโขทัยเป็นราชธานีแห่งแรกของชาวสยามในช่วงคริสต์ศตวรรษที่ 13 และ 14 สิ่งก่อสร้างจำนวนมากแสดงถึงจุดเริ่มต้นของสถาปัตยกรรมไทย อารยธรรมอันยิ่งใหญ่ได้พัฒนาขึ้นในอาณาจักรสุโขทัยผ่านการซึมซับอิทธิพลและประเพณีท้องถิ่นโบราณไว้มากมาย การผสมผสานอย่างรวดเร็วขององค์ประกอบเหล่านี้ ก่อให้เกิดสิ่งที่เรียกว่า 'รูปแบบสุโขทัย'

แหล่งโบราณคดีบ้านเชียง (2535)

บ้านเชียงถือเป็นที่ตั้งถิ่นฐานยุคก่อนประวัติศาสตร์ที่สำคัญที่สุดแห่งหนึ่งเท่าที่มีการค้นพบในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ แสดงให้เห็นถึงก้าวสำคัญของวิวัฒนาการทางวัฒนธรรมสังคมและเทคโนโลยีของมนุษย์ แหล่งมรดกนี้ได้แสดงหลักฐานที่เก่าแก่ที่สุดของ การเกษตร การผลิต และการใช้โลหะ ในภูมิภาค

แหล่งมรดกโลกทางธรรมชาติของไทย

เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าทุ่งใหญ่-ห้วยขาแข้ง (2534)

เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าทุ่งใหญ่-ห้วยขาแข้ง มีพื้นที่มากกว่า 600,000 เฮกตาร์ ตามแนวชายแดนกับประเทศพม่า เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าซึ่งค่อนข้างสมบูรณ์ ประกอบด้วยผืนป่าเกือบทุกประเภทที่มีในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เป็นบ้านของสัตว์หลากหลายชนิด ซึ่งรวมถึง 77% ของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมขนาดใหญ่ (โดยเฉพาะช้างและเสือโคร่ง) 50% ของนกขนาดใหญ่ และ 33% ของสัตว์มีกระดูกสันหลังบกที่พบในภูมิภาคนี้

กลุ่มป่าดงพญาเย็น-เขาใหญ่ (2548)

กลุ่มป่าดงพญาเย็น-เขาใหญ่ มีความยาว 230 กม. ระหว่างอุทยานแห่งชาติตาพระยาติดชายแดนกับประเทศกัมพูชาทางทิศตะวันออก และอุทยานแห่งชาติเขาใหญ่ทางทิศตะวันตก พื้นที่แห่งนี้เป็นที่อยู่อาศัยของสัตว์กว่า 800 ชนิด การอนุรักษ์สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม สัตว์ปีก และสัตว์เลื้อยคลานที่ทั่วโลกกำลังคุกคามและเสี่ยงต่อการสูญพันธุ์มีความสำคัญในระดับนานาชาติ  พื้นที่ดังกล่าวมีระบบนิเวศป่าดิบชื้นที่สำคัญและอุดมสมบูรณ์ซึ่งสามารถเป็นแหล่งที่อยู่อาศัยเพื่อการอยู่รอดในระยะยาวของสัตว์สายพันธุ์เหล่านี้

กลุ่มป่าแก่งกระจาน (2564)

กลุ่มป่าแก่งกระจานตั้งอยู่ตามแนวเทือกเขาตะนาวศรีด้านประเทศไทย ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของสันเขาหินแกรนิตและหินปูนในแนวเหนือ-ใต้ลงสู่คาบสมุทรมลายู ตั้งอยู่ที่ทางแยกระหว่างเทือกเขาหิมาลัย อินโดจีน และเกาะสุมาตรา เป็นดินแดนแห่งสัตว์และดอกไม้ สถานที่แห่งนี้มีความหลากหลายทางชีวภาพมากมาย ทั้งป่าเบญจพรรณ ป่าดิบแล้ง ป่าดิบชื้น ป่าดิบเขา และป่าเต็งรัง รวมทั้งยังเป็นที่รวมสัตว์นานาชนิดและที่ใกล้สูญพันธุ์

ที่มา : เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้ง , อุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัย , อุทยานประวัติศาสตร์ศรีเทพ , วิกิพีเดีย