การเดินทางอันแสนยาวนานของ กฎหมายอากาศสะอาด หวังคืนอากาศบริสุทธิ์
ชวนย้อนดูการเดินทางอันแสวยาวนาน พ.ร.บ. อากาศสะอาด ในวันที่กำลังจะเป็นจริงในที่สุด เป็นจุดเริ่มต้นสำคัญในการทวงคืนท้องฟ้าที่ใสและปราศจาก ฝุ่น PM 2.5 ให้คนไทย
1 ปี 7 เดือน คือระยะเวลาที่คณะกรรมาธิการวิสามัญพิจารณาร่างพระราชบัญญัติบริหารจัดการเพื่ออากาศสะอาด พ.ศ. .... ใช้พิจารณา ศึกษา และหลอมรวมร่างกฎหมายอากาศสะอาดทั้ง 7 ฉบับ ที่ยื่นโดยพรรคการเมืองและภาคประชาชน เป็นหนึ่งเดียว
และเมื่อวันที่ 27 ก.ค. ที่ผ่านมา คณะกรรมาธิการฯ ได้เปิดรับฟังความคิดเห็นต่อร่างพ.ร.บ.อากาศสะอาด พ.ศ. ... เป็นเวลา 15 วัน อย่างไรก็ตาม กฎหมายอากาศสะอาดเตรียมกลับเข้าสู่การพิจารณาของสภาผู้แทนราษฎร ในวาระที่ 2 และวาระ 3 ก่อนประกาศใช้เป็นกฎหมาย และมีผลบังคับใช้ภายในปีนี้ (2568)
ก่อนจะไปย้อนดูการทางเดินของ ‘กฎหมายอากาศสะอาด’ SPRiNG ชวนอ่านสาระสำคัญของกฎหมายฉบับนี้กันก่อน เพื่อให้เข้าใจว่ากฎหมายฉบับนี้จะเข้ามามีบทบาท จัดการ และมีบทลงโทษกับผู้ก่อมลพิษอย่างไร และเหตุใดกฎหมายอากาศสะอาดถึงสำคัญกับเราทุกคน
เนื้อหาสาระสำคัญ ‘กฎหมายอากาศสะอาด’ ฉบับแรกของไทย
“เป้าหมายสูงสุดของร่าง พ.ร.บ.ฉบับนี้คือ การลดค่า AQI ให้เหลือ 37.5 ตามเกณฑ์ขององค์การอนามัยโลก (WHO) เพื่อทวงคืนอากาศบริสุทธิ์ให้คนไทย โดยถือเป็นสิทธิมนุษยชนขั้นพื้นฐาน “เราทุกคนต้องได้สูดอากาศบริสุทธิ์ ตั้งแต่ในครรภ์มารดา”
นี่คือคำกล่าวของ ‘จักรพล ตั้งสุทธิธรรม’ ประธาน กมธ.อากาศสะอาดฯ บนเวที Policy Forum: กฎหมายอากาศสะอาด ใกล้ถึงจุดหมาย หายใจได้เต็มปอด ของ ThaiPBS ไว้ว่า ร่างพ.ร.บ.อากาศสะอาด มีทั้งหมด 10 หมวด 103 มาตรา กรณีนี้คือยังไม่ผ่านการเรียงลำดับใหม่ คาดว่าหากมีการเรียงลำดับใหม่ กฎหมายอากาศสะอาดอาจมีมากถึง 300 มาตรา ซึ่งถือว่าเป็นกฎหมายที่ใหญ่มากฉบับหนึ่งของไทย
รศ.คนึงนิจ ศรีบัวเอี่ยม รองประธานคนที่ 1 กมธ.อากาศสะอาดฯ กล่าวเสริมว่า “ทั้งหมด 103 มาตรา 10 หมวด ดูคร่าว ๆ ก็จะเห็นถึงความสลับซับซ้อน แต่เป็นระบบครบวงจร ตั้งแต่ต้นน้ำ กลางน้ำ ปลายน้ำ และไม่มั่ว ดังนั้นเราสามารถอธิบายได้ไม่ว่าจะเวทีไหน สงสัยให้ถาม กมธ. มีคำอธิบาย”
สรุปสาระสำคัญ
หมวด 1 บททั่วไป
- สิทธิของประชาชนในอากาศสะอาด
- หน้าที่ของรัฐและประชาชนในการจัดการอากาศสะอาด
หมวด 2 คณะกรรมการและองค์กรเพื่อการจัดการอากาศสะอาด
- คณะกรรมการนโยบายเพื่ออากาศสะอาด
- คณะกรรมการกำกับดูแลเพื่ออากาศสะอาด
- คณะกรรมการวิชาการเพื่ออากาศสะอาด
- คณะกรรมการเครื่องมือและมาตรการทางเศรษฐศาสตร์เพื่ออากาศสะอาด
- คณะกรรมการอากาศสะอาดจังหวัดและคณะกรรมการอากาศสะอาดกรุงเทพมหานคร
- สำนักงานบริหารจัดการเพื่ออากาศสะอาด
- เจ้าพนักงานอากาศสะอาด
- ผู้ช่วยเจ้าพนักงานอากาศสะอาด
หมวด 3 เครื่องมือและกลไกการบริหารจัดการเพื่ออากาศสะอาด
- มาตรฐาน
- ดัชนี
- ระบบเฝ้าระวังและแจ้งเตือน
- ระบบติดตามเรื่องร้องเรียน
- การจำแนกพื้นที่ / การประกาศเขตเฝ้าระวัง / เขตประสบมลพิษ
- นโยบายเป้าหมายเชิงยุทธศาสตร์ / แผนปฏิบัติการ
- การจัดสรรงบประมาณ / เครื่องมือเศรษฐศาสตร์ / กองทุน
- การรายงานผล / ตรวจประเมิน / เผยแพร่สาธารณะ
หมวด 4 การป้องกันและควบคุมมลพิษทางอากาศจากแหล่งกำเนิดมลพิษ
- ภาคอุตสาหกรรม
- ภาคคมนาคม
- ภาคป่าไม้
- ภาคเกษตรกรรม
- ภาคเมือง
- ภาคมลพิษข้ามแดน
- แหล่งกำเนิดอื่น
หมวด 5 เขตเฝ้าระวังและเขตประสบมลพิษทางอากาศ
หมวด 6 เครื่องมือและมาตรการทางเศรษฐศาสตร์เพื่ออากาศสะอาด
- ภาษีอากาศสะอาด
- ค่าธรรมเนียมอากาศสะอาด
- การจัดสรร / ซื้อขาย / โอนสิทธิ
- หลักประกันความเสี่ยง
- ฝากไว้ได้คืน
- มาตรการอุดหนุน / สนับสนุน / ส่งเสริม / ช่วยเหลือ
หมวด 6/1 กองทุนอากศสะอาด
หมวด 8 ความรับผิดทางแพ่ง
- ผู้ก่อ / ผู้เกี่ยวในราชอาณาจักร
- ผู้ก่อ / ผู้เกี่ยวมลพิษข้ามแดน ยินยอมชดใช้ก่อนฟ้องคดี
- ภาระการพิสูจน์ / สัดส่วนความรับผิด / ค่าเสียหาย / อายุความ
หมวด 9 โทษอาญา
หมวด 10 ปรับพินัย
ย้อนไทม์ไลน์ 4 ปี การเดินทางของ ร่าง พ.ร.บ.บริหารจัดการเพื่ออากาศสะอาด พ.ศ. ...
- ก.ย. 2563
กลุ่มหอการค้าจังหวัดภาคเหนือ สภาหอการค้าไทย สภาลมหายใจ เสนอกฎหมายอากาศสะอาด ด้วยรายชื่อผู้สนับสนุนกว่า 12,000 ราย ต่อรัฐสภา
- มกราคม 2567
17 ม.ค. ที่ประชุมสภาผู้แทนราษฎร มีมติเป็นเอกฉันท์ 443 เสียง งดออกเสียง 1 รับร่าง พ.ร.บ.บริหารจัดการเพื่ออากาศสะอาด ที่คณะรัฐมนตรี (ครม.) เป็นผู้เสนอ พร้อมยังรับหลักการร่างกฎหมายอากาศสะอาดที่ภาคประชาชนกว่า 2.2 หมื่นรายชื่อ และพรรคการเมือง ได้แก่ พรรคเพื่อไทย พรรคภูมิใจไทย พรรคพลังประชารัฐ พรรคก้าวไกล และพรรคประชาธิปัตย์
พร้อมตั้งคณะกรรมาธิการวิสามัญฯ จำนวน 39 คน โดยมี นายจักรพล ตั้งสุทธิธรรม เป็นประธานคณะกรรมาธิการ
25 ม.ค. - ประชุม กมธ.อากาศสะอาด ครั้งแรก และแต่งตั้งประธาน รองประธาน และตำแหน่งอื่น ๆ
ม.ค. - ต.ค. คณะกรรมาธิการ และอนุกรรมาธิการทั้ง 2 ชุด ประชุมปรับปรุงเนื้อหา
2568
- 19 พ.ค. - กมธ. พิจารณาเสร็จสิ้น
- 25 ก.ค. - กมธ. เปิดรับฟังความเห็นต่อร่างพ.ร.บ.อากาศสะอาด พ.ศ. .... เป็นเวลา 15 วัน
- (ยังไม่มีกำหนด) เสนอร่าง พ.ร.บ. เข้าสู่สภาฯ วาระ 2 และ 3, ส่งต่อวุฒิสภา, นำขึ้นทูลเกล้า
แน่นอนว่ากฎหมายอากาศสะอาด ไม่ได้เป็นมนต์วิเศษที่จะเสกให้ ฝุ่น PM 2.5 ปัญหามลพิษข้ามแดน และปัญหาอื่น ๆ หายเป็นปลิดทิ้งไปจากประเทศไทย แต่สาระสำคัญของกฎหมายฉบับนี้ จะเป็นจุดเริ่มแก้ไขปัญหาที่หมักหมมมานาน
และนี่คือช่วงเวลาสำคัญที่เราทุกคนต้องร่วมกัน จับตาดู และให้ความสำคัญกับการเดินหน้าของกฎหมายฉบับนี้ เพื่อให้ความหวังในการมีอากาศที่สะอาดไม่ได้เป็นเพียงแค่ความฝัน แต่เป็นความจริงที่กำลังจะเกิดขึ้นในอีกไม่ช้า
ที่มา: เครือข่ายอากาศสะอาด
ข่าวที่เกี่ยวข้อง
