Fast Fashion คืออะไร เริ่มมาจากไหน ทำยังไงให้แฟชั่นยั่งยืน

Springnews ชวนรู้จักประวัติความเป็นมาของคำว่า Fast Fashion และผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมที่เรากำลังก่อกำแพงขยะเสื้อผ้าขึ้นมาโดยไม่รู้ตัว

เพราะข่าวคราวของขยะเสื้อผ้าที่กองเป็นภูเขาในประเทศต่างๆทำให้เริ่มมีการพูดถึงคำว่า Fast Fashion มากขึ้น ซึ่งก็คือการบริโภคสินค้าตามแฟชั่นที่มาไวไปไวจนทำให้เกิดขยะเสื้อผ้าเหลือทิ้งจำนวนมหาศาล ด้วยเทคโนโลยีการผลิตและการแข่งขันทางการตลาดทำให้ผู้คนเข้าถึงการแต่งกายที่อิสระและหลากสไตล์มากขึ้น จากเมื่อก่อนคำว่าแฟชั่นเราอาจนึกถึงการเดินแบบบนรันเวย์ หรือการแต่งกายเวอร์ๆสีสันฉูดฉาด แต่นั่นก็เป็นศิลปะอีกแบบหนึ่งที่คนเข้าถึงได้ยาก เพราะบางส่วนมองว่าบางชุดมันแทบจะใส่ในชีวิตประจำวันไม่ได้เลย

หากพูดถึงเทคโนโลยีแล้ว โลกออนไลน์ที่นอกจากเราจะติดตามข่าวสารได้แล้วนั้น เราสามารถเลือกซื้อเสื้อผ้าได้ง่ายขึ้นโดยไม่ต้องไปเดินเลือกซื้อเองบนห้างหรือตามตลาด เราสามารถจิ้มเลือกได้และจ่ายเงินทันทีเมื่อเราถูกใจ บวกกับกระแสของ Soft-power การแต่งกายของดารานักแสดงทั้งในและนอกประเทศที่กลายเป็นตัวอย่างการแต่งกายที่น่าสนใจและหลากหลายสไตล์ ทำให้คนเริ่มมองหาเสื้อผ้ารูปแบบนั้นเพื่อใส่ตามและร้านเสื้อผ้าต่างๆก็ผลิตรูปแบบเสื้อผ้าตามกระแสเพื่อตอบรับกับความสนใจบนโลกออนไลน์มากขึ้น การซื้อง่ายขายคล่องจึงกลายเป็นเรื่องปกติของการชอปปิงในปัจจุบัน

วิวัฒนาการของการผลิตเสื้อผ้า Fashion Evolution

ย้อนกลับไปในปีค.ศ.1800 แฟชั่นสมัยนั้นเป็นอะไรที่เชื่องช้ามากๆ ผู้คนจะแต่งตัวเหมือนกันๆ สีสันของเสื้อผ้าส่วนใหญ่ที่ดูเหมือนแฟชั่นของยุคมักจะไปตกอยู่ที่พวกขุนนางชนชั้นสูง ที่จะมีมือตัดเสื้อผ้าให้อยู่แล้วในบ้านของพวกเขาเอง และราคาก็สูงมาก การผลิตเสื้อผ้าสักชุดนึง ผู้คนจะต้องหาวัตถุดิบเอง เช่น ขนแกะ ฝ้ายหรือเครื่องหนัง และขนหาบพวกมันไปให้คนตัดเย็บเสื้อผ้าผลิตชุดให้หรือตัดเย็บเอง ซึ่งส่วนใหญ่กระบวนการจะถูกส่งต่อจากรุ่นสู่รุ่นในหมู่ผู้หญิงมากที่สุด

ต่อมาในยุคปฏิวัติอุตสาหกรรม มีการผลิตเทคโนโลยีเพื่อลดแรงในการตัดเย็บเสื้อผ้าเอง อย่าง เครื่องจักรเย็บผ้าขึ้นเป็นครั้งแรก ที่จะสามารถผลิตเสื้อผ้าได้เร็วขึ้น สะดวกขึ้น ลดราคาต้นทุนและทำให้เสื้อผ้าตัวนั้นๆมีราคาถูกลง ดังนั้นร้านตัดเย็บเสื้อผ้าจึงผุดขึ้นมาเพื่อรองรับลูกค้าชนชั้นกลางที่สามารถเข้าถึงราคาเสื้อผ้าของพวกเขาได้ เพราะราคามันก็ไม่ได้ถูกขนาดที่จะทำให้แรงงานเข้าออกร้านเสื้อผ้าเหมือนร้านอาหารขนาดนั้น

แน่นอนว่าการเกิดขึ้นของร้านตัดเย็บเสื้อผ้ามากมายต้องตามมาด้วยการจ้างแรงงาน ทั้งคนงานตัดเย็บและคนงานทำความสะอาด ด้วยวัสดุที่นำมาใช้ทำเสื้อผ้านั้นเปราะบางและติดไฟง่าย ร้านตัดเย็บส่วนใหญ่มักจะเกิดปัญหาด้านความปลอดภัย เหตุการณ์ครั้งสำคัญของโรงงานตัดเย็บเสื้อผ้าคือ การเกิดเหตุเพลิงไหม้ที่โรงงาน Triangle Shirtwaist ในนิวยอร์กวันที่ 25 กันยายน ปีค.ศ.1911 ที่ได้คร่าชีวิตคนงานตัดเย็บไปกว่า 146 คนและส่วนใหญ่เป็นผู้หญิงที่หนีออกมาไม่ทัน อีกเหตุการณ์หนึ่งที่ร้ายแรงเช่นกันคือ กรณีเพลิงไหม้ปี 2013 ในโรงงานเสื้อผ้าบังคลาเทศ ทำให้มีผู้เสียชีวิต 114 คน บาดเจ็บอีก 800 รายเลยทีเดียว

ข่าวที่เกี่ยวข้อง

• รัฐนิวเจอร์ซีย์ประกาศแบนเครื่องสำอางที่ผ่านการทดสอบในสัตว์แล้ว!

• เสียงของคนรุ่นใหม่ที่อยากเปลี่ยนโลกสิ่งแวดล้อม

• SHEIN โตเร็วสวนกระแส จนโดนจับตามองดำเนินธุรกิจที่ไม่คำนึงถึงสิ่งแวดล้อม

• CHANEL ร่วมมือ Pochet du Courval ออกแบบขวดนํ้าหอม N°5 โดยใช้วัสดุรีไซเคิล

• สารคดีโรคมินามาตะและปรากฎการณ์แมวฆ่าตัวตายบนเกาะมินามาตะ

ในปี 1960-1970 เด็กวัยรุ่นเริ่มออกแบบสไตล์การแต่งตัวของตนเองมากขึ้นและเสื้อผ้ายุคนั้นกลายเป็นลักษณะที่บ่งบอกตัวตนของผู้สวมใส่ แต่ก็ยังมีความแตกต่างระหว่างแฟชั่นชั้นสูงกับแฟชั่นไฮสตรีทอยู่

ในปี 1990-2000 เสื้อผ้าแฟชั่นราคาเริ่มถูกลง เทคโนโลยีการชอปปิงออนไลน์เริ่มเข้ามาอยู่ในชีวิตประจำวัน แต่ตอนนั้นการชอปปิงเสื้อผ้ายังไม่เยอะมาก ส่วนใหญ่เป็นของที่ต้องโทรสั่งมากกว่า แต่ด้วยพลังของอินเตอร์เน็ต ทำให้ผู้คนรู้จักสิ่งของที่หลากหลายมากขึ้นโดยเฉพาะนวัตกรรมใหม่ๆจากต่างประเทศ

ร้านเสื้อผ้าแฟชั่นอย่าง H&M, ZARA และแบรนด์ดังๆหลายแห่งเริ่มเข้าสู่วงการแฟชั่นไฮสตรีทมากขึ้น แบรนด์เหล่านี้เริ่มมองหาองค์ประกอบการดีไซน์จากแฟชั่นบ้านๆและนำรูปแบบมาผลิตอย่างรวดเร็วและราคาถูกลง นอกจากนี้ยังโปรโมทอีกว่าทุกคนไม่ว่าใครก็ตาม ไม่ว่าจะชนชั้นไหนมีรายได้เท่าไหร่ก็มีสิทธิเข้าถึงเสื้อผ้าที่พวกเขาออกแบบได้ง่ายขึ้น

ต้นกำเนิดวลี Fast Fashion

คำว่า Fast Fashion ใช้ครั้งแรกเมื่อไหร่ อันนี้ยังไม่ชัดเจนเหมือนกัน แต่เท่าที่สืบค้นและข้อมูลจากเว็บไซต์แฟชั่นส่วนใหญ่กล่าวไปในแนวทางกันว่า มันเริ่มมาจากผู้ก่อตั้งแบรนด์ ZARA นักธุรกิจออกแบบเสื้อผ้าชาวสเปน Amancio Ortega ที่เขาได้เปิดร้านของเขาขึ้นทางตอนเหนือของสเปนเป็นที่แรกในปี 1975

เขาเดินทางไปยังนิวยอร์กในปี 1990 เพื่อโปรโมทร้านค้าของเขากับนิตยสารชื่อดัง อย่าง New York Times ซึ่งทางนิตยสารได้นิยามภารกิจของร้านด้วยคำว่า “Fast Fashion” คำนี้ผุดขึ้นมาครั้งแรกต่อสาธารณะเพราะภารกิจของร้าน Zara ตอนนั้นคือ เขาจะทำการผลิตเสื้อผ้าเซ็ตหนึ่ง ทั้งขั้นตอนการออกแบบและการผลิตจำหน่ายสู่ชั้นวางขายให้ได้ภายใน 15 วันเท่านั้น

การโปรโมทนี้เมื่อแพร่กระจายออกไปทำให้เกิดเสียงฮือฮาในวงการแฟชั่นและประชาชนชาวอเมริกันอย่างมาก บวกกับในตอนนั้นคนอเมริกันกำลังมองหาเสื้อผ้าอินเทรนด์และราคาจับต้องได้บนห้าง และกระแสวัยรุ่นอย่าง Wet Seal, Express และAmerica Eagle ที่เริ่มแพร่กระจายเป็นวงกว้างทำใหเกิดความต้องการในตลาดเสื้อผ้ามากขึ้น การประกาศของร้านZara แบบนี้จึงถูกมองว่าเป็นผู้บุกเบิกอาณาจักร Fast Fashion ของอเมริกานั่นเอง

ตลอด 20 ปีที่ผ่านมาวงการเสื้อผ้าและแฟชั่นเปลี่ยนแปลงไปอย่างรวดเร็ว โลกออนไลน์เข้ามาอยู่ในมือของผู้ผลิตและผู้บริโภคมากขึ้น การชอปปิงกลายเป็นพฤติกรรมเสพติดของคนบางกลุ่ม รวมไปถึงกระแส Soft-power ก็ได้คืบคลานเข้ามาเรื่อยๆ ทำให้การตลาดเกิด Over Demand หรือการบริโภคที่มากเกินความจำเป็นในราคาที่ถูกลง และเข้าถึงได้ง่าย

ของมันต้องมี มลพิษจาก Fast Fashion ก็เช่นกัน

การผลิตเสื้อผ้าในแต่ละปีนั้น เราทำอะไรลงไปบ้าง? เบื้องหลังของมันคือการผลิตในปริมาณที่มากเกินไป การผลิตเสื้อผ้าใยฝ้ายหนึ่งตัวใช้น้ำ 700 แกลลอนและใช้เวลากว่า 80 ปีที่การเดินทางของมันจะสิ้นสุดลง หรือจุดหมายปลายทางสุดท้าย

มลพิษทางน้ำ

• 20% ของมลพิษทางน้ำมาจากโรงงานผลิตเสื้อผ้ามักปล่อยน้ำเสียที่เป็นพิษโดยไม่ผ่านการบำบัดลงสู่แหล่งน้ำโดยตรง
• 200,000 ตันของน้ำย้อมผ้าถูกปล่อยลงสู่ลำน้ำทุกปี
• 90% ของน้ำเสียจากดรงงานในประเทศกำลังพัฒนาไหลลงสู่แม่น้ำโดยไม่ผ่านการบำบัด

การบริโภคน้ำ

• น้ำ 1.5 พันล้านล้านลิตรถูกใช้ไปในอุตสาหกรรมเสื้อผ้าในแต่ละปี
• น้ำสะอาด 200 ตันถูกใช้ไปกับการย้อมผ้าของผ้าทอจำนวน 1 ตัน
• 750 ล้านคนทั่วโลกไม่สามารถเข้าถึงน้ำสะอาดได้

ไมโครไฟเบอร์ในมหาสมุทร

• 85% ของที่มนุษย์ผลิตขึ้นมามักจะอยู่บริเวณชายฝั่งทั่วโลก และมันประกอบไปด้วยไมโครไฟเบอร์ที่ย่อยสลายยาก
• 190,000 ตันของน้ำเสียที่มีไมโครไฟเบอร์มีจุดหมายสุดท้ายคือมหาสมุทร

การสะสมของขยะ

• 15% ของเสื้อผ้าทั้งหมดจะได้กลับไปรีไซเคิลหรือบริจาค
• 5,2%ของขยะในแหล่งที่ขยะคือเสื้อผ้า
• 3 ปีคือค่าเฉลี่ยของอายุการใช้งานของเสื้อผ้าแต่ละตัวต่อคน

การใช้สารเคมี

• 1 กิโลกรัมของสารเคมีถูกใช้ไปกับการผลิตเสื้อผ้า 1 กิโลกรัม
• 23% ของสารเคมีทั้งหมดทั่วโลกถูกใช้ในอุตสาหกรรมเสื้อผ้า
• 27% ของน้ำหนักเสื้อผ้าที่อ้างว่าใช้วัสดุธรรมชาต 100% มีส่วนประกอบของสารเคมี

การปล่อยก๊าซเรือนกระจก

• 23 กิโลกรัมของก๊าซเรือนกระจกที่ถูกปล่อยสู่ชั้นบรรยากาศมาจากโรงงานอุตสาหกรรมเสื้อผ้า
• ใน 1 ปีถังน้ำมัน  70 ล้านถังจะถูกใช้เพื่อผลิตโพลิเอสเตอร์อย่างเดียว (ใช้ผลิตใยสังเคราะห์และพลาสติก)

ภาวะแห้งแล้งในบางพื้นที่ของประเทศยากจน

• 90% ของพื้นแผ่นดินมองโกเลียกำลังเผชิญหน้ากับความแห้งแล้งแบบทะเลทรายที่ส่วนใหญ่เกิดจากการผสมพันธุ์แพะแคชเมียร์ เพื่อนำขนมันมาทำเสื้อผ้า
• 93% ของปัญหาดินเสื่อมสภาพมักมีสาเหตุมาจากการกินหญ้าที่มากเกินไปกของสัตว์ 35% การตัดไม้ทำลายป่า 30% และการทำเกษตรกรรม 28%
• ดินเสื่อมสภาพจะนำไปสู่การลดลง 30% ของกำลังการผลิตอาหารในอีก 20-50ปีข้างหน้า ถ้าไม่รีบเปลี่ยนแปลง

การตัดไม้ทำลายป่า

• ต้นไม้ 90 ล้านต้นถูกตัดในแต่ละปีเพื่อมาผลิตเสื้อผ้าที่เราสวมใส่อยู่
• 30% ของเสื้อผ้าใยสังเคราะห์ผลิตมาจากป่าที่ต้องเร่งอนุรักษ์
• 5% ของโรงงานเสื้อผ้าทั่วโลกใช้ต้นไม้เป็นวัตถุดิบหลัก

แก้ปัญหายังไงดี ฉันยังชอบใส่เสื้อผ้าสวยๆอ่ะ

1. ซื้อให้น้อยลง เพราะเสื้อผ้าแต่ละตัวมีอายุการใช้งานที่ยาวนานมากๆ แนะนำให้ลองเอาเสื้อผ้าในตู้มาจับพลัดจับผลู Mix and match ใหม่ดู ก็จะเพิ่มการสร้างสรรค์การแต่งกายในแต่ละวันในสนุกขึ้น
2. เลือกซื้อเสื้อผ้าที่ตรวจสอบดีแล้วว่าผลิตมาจากวัสดุธรรมชาติ 100%
3. เลือกซื้อเสื้อผ้าที่มีอายุการใช้งานที่ยาวนาน ทนทาน ไม่ฉีกขาดง่าย
4. คิดเยอะๆ คิดนานๆ เวลาจะซื้อเสื้อผ้าสักตัวว่าจำเป็นหรือยัง เราจะใช้มันจริงๆได้กี่ครั้ง เนื่องในโอกาสอะไรบ้าง และคิดก่อนเวลาจะกำจัดเสื้อผ้าออกจากตู้สักตัวว่า นอกจากถังขยะแล้วมันไปที่ไหนได้อีกบ้าง ให้คนข้างบ้าน บริจาค หรือส่งไปรีไซเคิลดี
5. ซื้อเสื้อผ้ามือสองหรือเช่าชุดไปเลย เป็นการ Reuse เสื้อผ้าที่ผู้เขียนแนะนำเพื่อยืดอายุการใช้งานเสื้อผ้ามากขึ้น

ที่มาข้อมูล

https://fashionista.com/2016/06/what-is-fast-fashion

https://goodonyou.eco/what-is-fast-fashion/

https://www.sustainyourstyle.org/old-environmental-impacts#anchor-link-wastes