เมื่อฤดูหนาวอันมืดมิดอาจทำให้ 'ฟินแลนด์' ไม่ใช่ดินแดนสุขาวดี แบบที่เข้าใจ

ฟินแลนด์ ประเทศที่สุดที่สุดในโลก 7 ปีซ้อน

เมื่อวันที่ 20 มีนาคม 2567 ที่ผ่านมา รายงานความสุขโลก (World Happiness Report) เผยว่า ฟินแลนด์ยังคนรั้งอันดับ 1 ประเทศที่มีความสุขที่สุดในโลก ด้วยคะแนน 7.7 จาก 10 คะแนน ซึ่งเป็นปีที่ 7 ติดต่อกันแล้ว

ปัจจัยที่ถูกนำมาวิเคราะห์ความสุขได้แก่ GDP, อายุเฉลี่ยของการมีสุขภาพดี, การสนับสนุนทางสังคม, เสรีภาพ, ความเอื้ออาทร, การทุจริต ซึ่งก็ดูครบถ้วนดี แต่ถ้าเราบวกปัจจัยเรื่อง “สุขภาพจิต” เข้าไปด้วย บางทีประเทศที่สุดที่สุดอาจไม่ใช่ฟินแลนด์ก็ได้

แล้วสุขภาพจิตของคนฟินแลนด์เป็นอย่างไร มีความเชื่อมโยงกับสภาพอากาศอย่างไร อากาศเย็น ๆ หิมะขาวโพลน สวัสดิการก็ดี แม้ว่าจะเจอปัญหาอย่างไรชาวฟินแลนด์ก็น่าจะมีแรงผลักดันจากแนวคิด “ซิสุ” (Sisu) อยู่นี่นา

อากาศหนาวคือสารตั้งต้นของทุกสิ่ง

รู้หรือไม่ว่า 1 ใน 4 ของเนื้อที่ประเทศฟินแลนด์ตั้งอยู่เหนือพื้นที่อาร์กติกเซอร์เคิล (Arctic Circle) ซึ่งเป็นเขตที่มีฤดูหนาวตลอดกาลที่รุนแรงและมืดมิด ทำให้เกิดปรากฏการณ์พระอาทิตย์ไม่โผล่ขึ้นฟ้าเป็นเวลากว่า 50 วัน (ในฤดูหนาว) และฉากทัศน์แบบนี้ มีผลต่อสภาพจิตใจ และสุขภาพของคนฟินแลนด์อย่างจัง

รู้จัก โรคซึมเศร้าตามฤดูกาล (SAD)

ด้วยเหตุนี้ ทำให้คนฟินแลนด์ต้องเผชิญกับ “โรคซึมเศร้าตามฤดูกาล” หรือ Seasonal Affective Disease (SAD) ซึ่งใครที่เป็นโรค SAD มักมีอาการดังนี้

• รู้สึกกระสับกระส่าย เศร้าแบบไม่มีสาเหตุ
• รู้สึกเฉย ๆ กับสิ่งที่เคยชอบหรืออิน
• รู้สึกหมดพลัง เชื่องช้าลง
• เริ่มกินจุ และใช้เวลาไปกับการนอน
• รู้สึกสิ้นหวังไร้ค่า
• เริ่มมีความคิดว่าไม่อยากมีชีวิตอยู่บนโลกอีกต่อไป

เว็บไซต์ Mayoclinic ระบุว่า ผู้ป่วยโรคซึมเศร้าตามฤดูกาล (SAD) พบในผู้หญิงมากกว่าผู้ชาย และส่วนใหญ่เป็นคนที่มีอายุน้อย และสุดท้ายนำไปสู่การฆ่าตัวตาย ในปี 2022 ฟินแลนด์มีประชากร 5.6 ล้านคน มีผู้เสียชีวิตจากการฆ่าตัวตายราว 740 คน กล่าวคือ ใน 1แสนคน จะมี 13 คนฆ่าตัวตาย

เว็บไซต์ Psycom เผยว่า 'แสงแดด' คือผู้เล่นสำคัญที่ทำให้คนฟินแลนด์เกิดอาการต่าง ๆ นานา เพราะว่าแสงแดดส่งผลต่อการทำงานของฮอร์โมนเซโรโทนินในสมอง ซึ่งมีหน้าที่ควบคุมอารมณ์ของมนุษย์

ดังนั้น เมื่อเข้าสู่ช่วงเดือนธันวาคม มกราคม ไปจนถึงกุมภาพันธ์ ชาวฟินแลนด์จะเป็นโรคซึมเศร้าตามฤดูกาลกันเยอะมาก 

“เหงา” คม เฉือนลึก ช้ำใน

ลดหลั่นลงมาจากโรค SAD ก็คืออาการ 'เหงา' แม้ใครจะบอกว่าการได้อยู่กับตัวเองเป็นเรื่องดี ซึ่งเป็นจริงในบางบริบท แต่กับแดนหิมะแห่งนี้การอยู่คนเดียวมากเกินไปทำให้ชาวฟินแลนด์รู้สึกเปล่าเปลี่ยว

เดิมที ลักษณะนิสัยส่วนใหญ่ของคนฟินแลนด์จะค่อนข้างเงียบ รักความสันโดษ การขาดสังคม (ทั้งในเชิงพื้นที่และความสัมพันธ์) ด้วยไลฟ์สไตล์แบบนี้ มีสิทธิสูงที่จะนำพาห้วงอารมณ์ต้องเผชิญกับความเหงาะ ความรู้สึกโดดเดี่ยว

และสำหรับกลุ่มผู้สูงอายุในฟินแลนด์ (จริง ๆ หลายประเทศก็เจอปัญหาแบบเดียวกัน) อายุยิ่งเพิ่มขึ้นมากเท่าไร สีสันในชีวิตก็เริ่มจืดจางไปเรื่อย ๆ เพื่อนที่โตมาด้วยกันเริ่มป่วย หรือบางครั้งก็เสียชีวิต ซึ่งมันเป็นผลเชิงลบกับอารมณ์อยู่แล้ว แต่ยิ่งเป็นคนฟินแลนด์ + ผู้สูงอายุ อาการเหงา รู้สึกไร้ค่า ยิ่งทวีคูณหนักเข้าไปอีก

ข้อมูลจาก เฮลซิงกิมิสซิโอ (Helsinkimissio) องค์กรสังคมสงเคราะห์ที่มีภารกิจช่วยประชาชนลดความเหงา ระบุไว้ว่า ช่วงการแพร่ระบาดของโควิด-19 ที่ฟินแลนด์ประกาศล็อคดาวน์ ประชาชนต้องอยู่ในเขตอาคารบ้านเรือนของตัวเอง

โอ้ย...คนฟินยิ่งเหงาเข้าไปใหญ่ ลูกหลานไม่ได้เจอ บทสนทนาที่มีน้อยอยู่แล้ว กลายเป็นเงียบเชียบไปเลย บวกกับอากาศหนาวเหน็บ กิจวัตรก็แทบไม่เกิด ทำให้ความเหงาจึงเป็นเรื่องใหญ่พอสมควรในฟินแลนด์

Wrap-up

จะเห็นได้ว่าสภาพอากาศกับห้วงอารมณ์ติดหนึบกันแบบแยกไม่ออก เมืองไทยอากาศร้อนเราก็หงุดหงิด พออากาศหนาวเราก็อารมณ์ดี กลับกัน ในเงื่อนไขของฟินแลนด์ ประเทศซึ่งมีภูมิศาสตร์ตั้งอยู่ในช่องฟรีซ (โลก) ชัดเลยว่าพวกเขาเกลียดความหนาว

โจทย์ที่ยากคือเราจะทำอย่างไรให้รับมือกับสภาพอากาศสุดขั้วได้ แม้จะเป็นวลีเห่ย ๆ แต่การเริ่มที่ตัวเองดูจะง่ายกว่าการไปสั่งให้ฟินแลนด์ไม่หนาว หรืออากาศเมืองไทยไม่ร้อน

 

ที่มา: mayoclinic, psycom

ข่าวที่เกี่ยวข้อง

• ประเทศที่มีความสุขที่สุดในโลก ฟินแลนด์แชมป์ 7 ปีซ้อน ไทยไต่ขึ้น 2 อันดับ
• ทางเลือกใหม่ ฟินแลนด์ประดิษฐ์แบตเตอรี่พลังงานทรายเครื่องแรกของโลก
• สวีเดน ฟินแลนด์ เข้าร่วมนาโต้ สงครามโลกครั้งที่สาม มีโอกาสเกิดขึ้นหรือไม่ ?