ตัวแรกของไทย!! พบสัตว์เลื้อยคลานบิน "พญาครุฑ" มีมาแล้ว 130 ล้านปี

คุณอาจเคยเห็น "พญาครุฑ" ได้ในหนัง ในละคร หรือตามโลกออนไลน์ได้ไม่ยาก แต่…แท้ที่จริงแล้ว "พญาครุฑ" มีมาแล้ว130 ล้านปี โดยในปี 2567 คณะวิจัย นำโดย ดร.ศิตะ มานิตกุล นักวิจัย สังกัดศูนย์วิจัยและการศึกษาบรรพชีวินวิทยา มหาวิทยาลัยมหาสารคาม ได้ค้นพบพบกระดูกคล้ายขากรรไกรและฟันที่แหล่งพระปรง อำเภอวัฒนานคร จังหวัดสระแก้ว ในชั้นหินยุคครีเทเชียสตอนต้น อายุประมาณ 130 ล้านปี

ทั้งนี้ภายหลังการอนุรักษ์ตัวอย่างในห้องปฏิบัติการจึงทราบว่าเป็นส่วนปลายของปากบน นำไปสู่ความร่วมมือของเครือข่ายนักบรรพชีวินวิทยาไทยและต่างชาติ ทั้งมหาวิทยาลัยมหาสารคาม กรมทรัพยากรธรณี มหาวิทยาลัยเซาเปาโล ประเทศบราซิล และ มหาวิทยาลัยฉือเหอจือ ประเทศจีน และตีพิมพ์การค้นพบเทอโรซอร์สกุลใหม่ชนิดใหม่ของโลก อีกทั้งยังเป็นชนิดแรกในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ลงในวารสาร Cretaceous Research เมื่อปลายเดือนมีนาคม 2568 ที่ผ่านมา นับเป็นเรื่องน่าตื่นเต้นที่ค้นพบซากดึกดำบรรพ์ที่หาได้ยากในภูมิภาคบ้านเรา อีกทั้งยังเป็นการพบนอกภาคอีสานอีกด้วย

ดร.ศิตะ มานิตกุล นักวิจัยสังกัดศูนย์วิจัยและการศึกษาบรรพชีวินวิทยา มหาวิทยาลัยมหาสารคาม ผู้ค้นพบ ได้เผยว่า

• การค้นพบนี้มาจากส่วนกะโหลกและฟันที่แหล่งพระปรง อำเภอวัฒนานคร จังหวัดสระแก้ว
• ในชั้นหินยุคครีเทเชียสตอนต้น มีอายุประมาณ 130 ล้านปี ภายหลังการอนุรักษ์ตัวอย่าง
• ทราบว่าเป็นส่วนปลายของขากรรไกรบน
• ค้นพบนี้ได้นำไปสู่ความร่วมมือของเครือข่ายนักบรรพชีวินวิทยาไทยและต่างชาติ ทั้งมหาวิทยาลัยมหาสารคาม กรมทรัพยากรธรณี มหาวิทยาลัยเซาเปาโล ประเทศบราซิล และมหาวิทยาลัยฉือเหอจือ ประเทศจีน
• ได้ตีพิมพ์การค้นพบเทอโรซอร์สกุลใหม่ชนิดใหม่ของโลกนี้ ซึ่งเป็นชนิดแรกในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ลงในวารสาร Cretaceous Research เมื่อปลายเดือนมีนาคมที่ผ่านมา

อย่างไรก็ตามการูแดปเทอรัส บุฟโตติ" มีชื่อสกุล "การูแดปเทอรัส" ซึ่งหมายถึง "ปีกครุฑ" และคำระบุชนิด "บุฟโตติ" เพื่อเป็นการให้เกียรติแด่ ดร.เอริก บุฟโต (Eric Buffetaut) นักบรรพชีวินวิทยาชาวฝรั่งเศส ผู้มีส่วนสำคัญในงานด้านบรรพชีวินวิทยาสัตว์มีกระดูกสันหลังในประเทศไทยมานานกว่า 40 ปี 

สำหรับเทอโรซอร์ชนิดใหม่นี้เป็นเทอโรซอร์หางสั้นจำพวก เทอโรแดคทิลลอยด์ (Pterodactyloidea) ในกลุ่มนาโธซอรีน (Gnathosaurinae) มีลักษณะพิเศษที่ปลายปากแผ่ออกคล้ายนกปากช้อน มีเบ้าฟันปูดยื่นออกมา และฟันแหลมเรียวยาวออกมาด้านนอก ทำให้พวกมันสามารถจับปลาได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยมีความกว้างของปีกประมาณ 2.5 เมตร

ดร.ศิตะ มานิตกุล กล่าวเพิ่มเติมว่า แม้ประเทศไทยจะมีการค้นพบซากดึกดำบรรพ์ของไดโนเสาร์จำนวนมากถึง 13 ชนิดใหม่ของโลกจากภาคอีสาน แต่คนส่วนใหญ่ยังไม่ทราบว่าในช่วงเวลาเดียวกันนี้ มีสัตว์มีกระดูกสันหลังกลุ่มอื่น ๆ ที่อาศัยอยู่ในระบบนิเวศร่วมกับไดโนเสาร์ ทั้งปลา สัตว์สะเทินน้ำสะเทินบก สัตว์เลื้อยคลานกลุ่มต่าง ๆ เช่น กิ้งก่า เต่า จระเข้ รวมถึงเทอโรซอร์

นอกจากนี้เทอโรซอร์มักถูกเข้าใจผิดว่าเป็นไดโนเสาร์ที่บินได้ หรือนกยักษ์โบราณ แต่แท้จริงแล้วเป็นกลุ่มของสัตว์เลื้อยคลานที่เป็นญาติใกล้ชิดกับไดโนเสาร์ กำเนิดและสูญหายไปในช่วงเวลาไล่เลี่ยกัน โดยพวกมันเป็นสัตว์มีกระดูกสันหลังกลุ่มแรกที่วิวัฒน์ร่างกายจนสามารถบินได้ มีรูปร่างและขนาดหลากหลาย ตั้งแต่ตัวเท่านกน้อยไปจนถึงสูงใหญ่เท่ายีราฟ กลไกการบินของเทอโรซอร์คือการวิวัฒน์กระดูกให้เบา เต็มไปด้วยถุงลม ซึ่งช่วยลดน้ำหนักในการบิน

อีกทั้งมีแผ่นปีกและกล้ามเนื้อแข็งแรงช่วยในการกระพือและยกตัว อย่างไรก็ตาม โครงสร้างกระดูกที่บางคล้ายนกเช่นนี้ ทำให้การกลายเป็นซากดึกดำบรรพ์ของเทอโรซอร์นั้นยากขึ้นไปด้วย ซึ่งในประเทศไทยก่อนหน้านี้มีรายงานการพบเพียงฟันเดี่ยวและกระดูกรยางค์เพียงไม่กี่ชิ้นเท่านั้น

สำหรับงานวิจัยครั้งนี้นับเป็นการค้นพบครั้งสำคัญในภาคตะวันออก ซึ่งแสดงให้เห็นว่ายังมีอีกหลายพื้นที่นอกภาคอีสานที่สามารถพบซากดึกดำบรรพ์สัตว์มีกระดูกสันสันหลังได้ และยังช่วยเติมเต็มข้อมูลความหลากหลายทางชีวภาพยุคดึกดำบรรพ์ของประเทศไทยได้เป็นอย่าง

อ้างอิง : MSU

Manitkoon, S., Pêgas, R. V., Nonsrirach, T., Warapeang, P., Lauprasert, K., Deesri, U., Tumpeesuwan, S., Wongko, K., Zhou, X. First gnathosaurine (Pterosauria, Pterodactyloidea) from the Early Cretaceous of eastern Thailand, Cretaceous Research,2025,106135. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0195667125000588

ข่าวที่เกี่ยวข้อง

• ขึ้นทะเบียนซาก "วาฬบรูด้า" อายุ 3,380 ปี พบในจ.สมุทรสาคร เป็นซากดึกดำบรรพ์

• ค้นพบฟอสซิลผีเสื้อสายพันธุ์ใหม่ มีอายุกว่า 2.6 ล้านปี

• ค้นพบ ฟอสซิลปลา 15 ล้านปีในแหล่งทุ้งหญ้าแห้งแล้งในออสเตรเลีย