ทำความรู้จัก 3 ปราสาทโบราณ มรดกชายแดน ที่กัมพูชากำลังจะฟ้องศาลโลก

1. ปราสาทตาเมือนธม: เมื่อหินกลายเป็นความเชื่อ

ตั้งอยู่ในอำเภอพนมดงรัก จังหวัดสุรินทร์ ปราสาทตาเมือนธมเป็นปราสาทหินขนาดใหญ่ที่สุดในกลุ่มปราสาทตาเมือน สร้างขึ้นเพื่อบูชาพระศิวะตามคติศาสนาฮินดู ลัทธิไศวนิกาย ความพิเศษคือปราสาทตั้งคร่อม “ศิวลึงค์ธรรมชาติ” ที่เชื่อว่าเป็น “สวยัมภูลึงค์” หรือศิวลึงค์ที่เกิดขึ้นเอง ซึ่งสะท้อนถึงความศักดิ์สิทธิ์เหนือมนุษย์

รายละเอียดสถาปัตยกรรม เช่น ซุ้มประตูทั้ง 4 ทิศ ทับหลังที่แกะสลักเทวดา และมณฑลสำหรับประกอบพิธีกรรม ชี้ให้เห็นว่าที่นี่ไม่ได้เป็นแค่สถาปัตยกรรม แต่คือศูนย์กลางของความศรัทธาและอำนาจทางจิตวิญญาณในยุคขอมโบราณ

2. ปราสาทตาเมือนโต๊ด : คลินิกรักษาโรคบนเส้นทางอารยธรรม

ห่างจากปราสาทตาเมือนธมเพียง 750 เมตร ปราสาทตาเมือนโต๊ดมีขนาดเล็กกว่า แต่มีบทบาทสำคัญในฐานะ “อโรคยาศาล” หรือสถานพยาบาลริมเส้นทางสายขอมโบราณที่เชื่อมระหว่างนครวัดกับพิมาย

สร้างขึ้นในสมัยพระเจ้าชัยวรมันที่ 7 ตัวปราสาทสะท้อนแนวคิดการปกครองแบบอิงคุณธรรม — ให้ประชาชนเข้าถึงการรักษาพยาบาลบนเส้นทางแสวงบุญ โบราณสถานแห่งนี้จึงไม่ใช่แค่สิ่งปลูกสร้าง หากแต่เป็นตัวแทนของสวัสดิการยุคแรกในอุษาคเนย์

3. ปราสาทตาควาย: ปริศนาจากช่องเขา

น้อยคนนักจะรู้จักปราสาทตาควาย — ปราสาทขนาดเล็กบนช่องเขาตาควาย ไม่พบศิลาจารึก ไม่มีข้อมูลชัดเจน แต่ภายในมีแท่งหินคล้ายศิวลึงค์ วางอยู่ในห้องครรภคฤหะ สะท้อนความเชื่อแบบเดียวกับปราสาทตาเมือนธม

สันนิษฐานว่าถูกสร้างขึ้นราวพุทธศตวรรษที่ 16-18 ตามแบบแผนขอมโบราณ และเป็นอีกหนึ่งสถานที่ที่ศรัทธาทางศาสนาและการเมืองในอดีตหลอมรวมเป็นหนึ่งเดียว

เมื่อพรมแดนกลายเป็นสมรภูมิความทรงจำ
ปราสาทเหล่านี้ตั้งอยู่บน “เทือกเขาพนมดงรัก” ซึ่งปัจจุบันเป็นแนวแบ่งเขตแดนระหว่างไทย–กัมพูชา สิ่งที่เคยเป็นศูนย์รวมจิตวิญญาณ กลับถูกตีกรอบด้วยเส้นเขตแดนสมัยใหม่

4.  สามเหลี่ยมมรกต

นอกจากนี้ ยังมีอีกหนึ่งพื้นที่ที่ทางประเทศกัมพูชา ที่ต้องการนำไปฟ้องต่อศาลโลก นั่นคือ  สามเหลี่ยมมรกต 

-รอยต่อชายแดน 3 ชาติ พรมแดนไม่ชัดเจน
-อยู่ในป่าเขาพนมดงรักและภูจองนายอย 
-พื้นที่ประมาณ 12  ตร.กม.
-“ช่องบก” พื้นที่อ้างสิทธิ์ทับซ้อน และ เป็นจุดล่าสุด ที่ไทยปะทะกับกัมพูชาตั้งแต่ช่วงปลายเดือน พ.ค. 2568
- สมรภูมิสู้รบประวัติศาสตร์อธิปไตยไทย

การฟ้องร้องต่อศาลโลกจึงไม่ใช่แค่เรื่องดินแดน  -  แต่มันสะท้อนคำถามที่ลึกกว่านั้นว่า เราควรให้ความสำคัญกับเส้นพรมแดน หรือมรดกของมนุษยชาติที่บอกเล่าประวัติศาสตร์ร่วมกัน?

เพราะสุดท้ายแล้ว ไม่ว่าฝั่งไหนจะถือครองพื้นที่ - ปราสาทเหล่านี้ก็คือบทกวีแห่งหินที่เล่าขานศรัทธาเก่าแก่ของมนุษย์ ที่สมควรได้รับการดูแล... ไม่ใช่ถูกแย่งชิง

ที่มา : silpa-mag tourismthailand sac.or.th