"Parasocial" คำแห่งปี 2025: เมื่อความสัมพันธ์ "ทางเดียว" ครองโลกออนไลน์

Parasocial ความรู้สึกผูกพันลึกซึ้งที่เรามีต่อบุคคลสาธารณะที่เราไม่เคยรู้จัก กำลังก้าวขึ้นเป็นปรากฏการณ์ทางสังคมที่โดดเด่นในโลกยุคดิจิทัล ถึงขั้นที่พจนานุกรมเคมบริดจ์ได้ประกาศให้คำนี้เป็น "คำแห่งปี 2025" สะท้อนถึงการเปลี่ยนแปลงของรูปแบบความสัมพันธ์ในสังคมปัจจุบัน โดยเฉพาะอย่างยิ่งในโลกออนไลน์นักอภิธานศัพท์ของเคมบริดจ์ระบุว่า การเลือกคำนี้เป็นเพราะปีที่ผ่านมาโดดเด่นด้วยความสนใจใน "ความสัมพันธ์แบบทางเดียว" ที่ผู้คนสร้างขึ้นกับคนดัง อินฟลูเอนเซอร์ และแม้กระทั่งปัญญาประดิษฐ์ (AI)

"Parasocial" คืออะไร และมาจากไหน?

คำว่า Parasocial ถูกนิยามว่า "เกี่ยวข้องกับหรือสัมพันธ์กับการเชื่อมโยงที่บางคนรู้สึกระหว่างตัวเองกับบุคคลที่มีชื่อเสียงที่พวกเขาไม่รู้จัก"คำนี้ไม่ได้เป็นเรื่องใหม่ แต่มีต้นกำเนิดย้อนกลับไปถึงปี 1956 เมื่อนักสังคมวิทยาจากมหาวิทยาลัยชิคาโก 2 ท่าน คือ Donald Horton และ Richard Wohl ได้ตั้งข้อสังเกตว่าผู้ชมรายการโทรทัศน์ได้พัฒนาความสัมพันธ์แบบ "Parasocial" กับพิธีกรหรือบุคคลในจอโทรทัศน์ โดยมองพวกเขาในลักษณะเดียวกับ เพื่อนสนิท หรือ สมาชิกในครอบครัวในบริบทดั้งเดิม ความสัมพันธ์นี้เป็นภาพลวงตาที่ผู้ชมคิดไปเองว่าได้มีปฏิสัมพันธ์กับผู้แสดง ทำให้เกิดความสนิทสนมที่เป็นเท็จขึ้นมา 

โดยมีองค์ประกอบหลัก 3 ประการ:

• การมีปฏิสัมพันธ์แบบทางเดียวหลายๆ ครั้ง (Parasocial Interaction): การรู้สึกว่ามีการตอบสนองซึ่งกันและกัน
• การมีความผูกพันแบบทางเดียว (Parasocial Attachment): การแสวงหาความใกล้ชิดผ่านการใช้สื่อ เช่น ดูผลงานซ้ำๆ หรือตามส่องความเคลื่อนไหวในโซเชียลมีเดีย
• การขาดข้อผูกพันหรือภาระหน้าที่ (Lack of Obligation): เราสามารถถอนตัวออกมาได้ทุกเมื่อโดยไม่มีความผิด เพราะอีกฝ่ายไม่รับรู้ถึงความสัมพันธ์นี้
   

Parasocial ในโลกออนไลน์: ความสัมพันธ์กับอินฟลูเอนเซอร์และ AI

การมาถึงของ วัฒนธรรมอินเทอร์เน็ต และ โซเชียลมีเดีย ได้นำพาความสัมพันธ์แบบ Parasocial ไปสู่มิติใหม่ที่กว้างขวางและเข้มข้นกว่าเดิมมาก หากในอดีตเกิดขึ้นกับดาราโทรทัศน์ ปัจจุบันความสัมพันธ์นี้ครอบคลุมถึง

:อินฟลูเอนเซอร์ (Influencer): แพลตฟอร์มออนไลน์ทำให้คนดังเหล่านี้สามารถ "เข้าถึง" ชีวิตประจำวันของผู้ติดตามได้ใกล้ชิดขึ้น ทำให้ผู้ติดตามรู้สึกถึงความสนิทสนมและผูกพันราวกับเพื่อน ทั้งๆ ที่เป็นการสื่อสารแบบทางเดียวตัว

ละครสมมุติ: รวมถึงตัวละครในนิยาย ซีรีส์ ภาพยนตร์ หรืออนิเมะ ที่ผู้คนสามารถตามติดและสร้างความผูกพันทางอารมณ์ได้อย่างลึกซึ้ง

ปัญญาประดิษฐ์ (AI):  ศาสตราจารย์ ซิโมน ชนอลล์ ศาสตราจารย์ด้านจิตวิทยาสังคมเชิงทดลองจากมหาวิทยาลัยเคมบริดจ์ กล่าวว่า ปรากฏการณ์นี้กำลังก้าวสู่มิติใหม่ เมื่อผู้คนจำนวนมากปฏิบัติต่อเครื่องมือ AI อย่างเช่น ChatGPT เสมือนเป็น 'เพื่อน' โดยมีการให้กำลังใจเชิงบวก หรือใช้เป็นตัวแทนสำหรับการบำบัดทางจิต

ดาบสองคมของความผูกพันทางเดียว

ความสัมพันธ์แบบ Parasocial มีทั้งข้อดีและข้อเสีย แม้จะดูเหมือนเป็นการแอบรักข้างเดียวที่ยากจะสมหวัง แต่ก็สามารถส่งผลดีได้ เช่น:การมีต้นแบบที่ดี (Role Model): ช่วยให้ค้นพบเป้าหมายในชีวิตได้เร็วขึ้นช่วยคลายความเหงา: เป็นแหล่งผ่อนคลายความเครียดจากความสัมพันธ์ในชีวิตจริงอย่างไรก็ตาม หากหมกมุ่นมากเกินไปอาจนำไปสู่ปัญหาได้:ความผิดหวัง: หากดาราคนนั้นไม่ปฏิบัติตัวตามที่เราคาดหวังไว้ปัญหาทางการเงิน: ทุ่มเทเงินไปกับคนดังมากเกินไปความขัดแย้ง: มองผู้ที่วิพากษ์วิจารณ์ดาราที่ชอบเป็นศัตรู เพราะรู้สึกว่าการโจมตีดาราคือการโจมตีตัวตนของเราด้วย เนื่องจากรู้สึกว่าดาราเป็นส่วนหนึ่งในตัวตนของเรา

วัฒนธรรมอินเทอร์เน็ตกับการเปลี่ยนแปลงภาษา

การเพิ่มขึ้นของปัญญาประดิษฐ์และวัฒนธรรมอินเทอร์เน็ตยังส่งผลให้มีคำศัพท์ใหม่ๆ เข้าสู่พจนานุกรมเคมบริดจ์อีกจำนวนมาก สะท้อนให้เห็นถึงการเปลี่ยนแปลงทางภาษาที่น่าจับตา 

โดยมีการเพิ่ม "6,212 คำศัพท์ วลี และความหมายใหม่" ในช่วง 12 เดือนที่ผ่านมา เช่น:

คำศัพท์ความหมายใหม่/ที่ปรับปรุง

• Slop (สลอป)เนื้อหาที่สร้างโดย AI คุณภาพต่ำที่ท่วมท้นบนอินเทอร์เน็ต
• Skibidi (สกิบิดี้)คำสแลงที่มีความหมายหลากหลาย เช่น เจ๋ง หรือ แย่ หรือใช้เป็นคำตลกขบขัน
• Delulu (เดอลูลู)คำที่เล่นคำมาจากคำว่า "delusional" (หลงผิด, คิดไปเอง)
• Tradwife (แทรดไวฟ์)ย่อมาจาก "traditional wife" หมายถึง "ผู้หญิงที่แต่งงานแล้ว 

โดยเฉพาะผู้ที่โพสต์บนโซเชียลมีเดีย ซึ่งอยู่บ้านทำอาหาร ทำความสะอาด"นายโคลิน แมคอินทอช หนึ่งในนักอภิธานศัพท์ กล่าวทิ้งท้ายว่า พจนานุกรมจะเพิ่มเฉพาะคำที่เชื่อว่า "จะคงอยู่" เท่านั้น และ "วัฒนธรรมอินเทอร์เน็ตกำลังเปลี่ยนแปลงภาษาอังกฤษ และผลกระทบที่เกิดขึ้นเป็นเรื่องที่น่าสนใจในการสังเกตและบันทึกไว้ในพจนานุกรม"การที่ "Parasocial" ถูกยกให้เป็นคำแห่งปี 2025 จึงเป็นเครื่องยืนยันว่า ความสัมพันธ์แบบทางเดียวนี้ไม่ได้เป็นเพียงกระแสชั่วคราว แต่เป็นส่วนสำคัญที่หลอมรวมเข้ากับชีวิตประจำวันของผู้คนในยุคที่เส้นแบ่งระหว่างชีวิตจริงและชีวิตออนไลน์พร่ามัวลงเรื่อย ๆ

ที่มา : huffpost cnalifestyle  findapsychologist edition.cnn

ข่าวที่เกี่ยวข้อง

• เมวะกุ (Meiwaku) หลักการที่คนญี่ปุ่นไม่ต้องการ 'สร้างความเดือดร้อน' ให้ใคร
• วัฒนธรรมญี่ปุ่น "Meiwaku" ที่คนไทยต้องรู้ หลังดราม่า "แจ็ก แปบโฮ"
• 5 สุดยอด AI แห่งปี 2026: ตัวไหน "น่าใช้" สำหรับงานของคุณ ?