4 หลักปรัชญาบริหารการเงินแบบสโตอิก เพื่อความมั่งคั่งที่แท้จริง

เรามักคิดว่า “ความมั่งคั่ง” หมายถึงตัวเลขในบัญชีธนาคาร บ้านหลังใหญ่ หรือการมีอิสระที่จะใช้จ่ายโดยไม่ต้องคิด แต่เมื่อมองลึกลงไปกว่านั้น เราจะพบว่า ความมั่งคั่งแบบนั้นมักไม่เคยพอเสียที เพราะทันทีที่เรามีมากพอ เราก็มักอยากมีมากขึ้นอีกนิดเสมอ

มนุษย์จึงติดอยู่ในวงจรของ “การไขว่คว้า” มากกว่าการ “เข้าใจ” เราเรียนรู้วิธีหาเงิน แต่กลับไม่เคยเรียนรู้วิธีอยู่ร่วมกับเงินอย่างสงบ และไม่เคยรู้ว่าเมื่อไหร่ควรพอ

นั่นคือสิ่งที่เราจะหาคำตอบในวันนี้ ซีรีส์ SPRiNG UP Your Wealth ขอพาทุกท่านมองเรื่องการเงินผ่านมุมมองของปรัชญา สโตอิก (Stoics) ในยุคกรีกโบราณ จากหนังสือ The Stoic Path to Wealth ของ “ดาริอุส ฟอรูซ์” (Darius Foroux) นักเขียนชาวเนเธอร์แลนด์ ที่อธิบายหลักปรัชญาโบราณเข้ากับโลกการเงินสมัยใหม่ได้อย่างกลมกลืน เพื่อชี้ให้เห็นว่า ความมั่งคั่งที่แท้จริงไม่ได้เกิดจากการสะสม แต่เกิดการรู้ว่าเมื่อไหร่ควรพอต่างหาก

4 บทเรียนความมั่งคั่ง จากปรัชญาสโตอิก

หัวใจของปรัชญา สโตอิก (Stoicism) คือการเข้าใจความจริงที่ว่า เราควบคุมโลกภายนอกไม่ได้ แต่เราควบคุม “ใจของเรา” ได้เสมอ สโตอิกมองว่าความทุกข์ส่วนใหญ่ของมนุษย์ไม่ได้เกิดจากสิ่งที่เกิดขึ้นจริง ๆ แต่อยู่ที่ “การตีความ” ของเราเองต่อสิ่งเหล่านั้น เราไม่อาจสั่งให้ฝนหยุดตก หรือให้เศรษฐกิจดีขึ้นได้ แต่เราสามารถเลือกได้ว่าจะรับมือกับมันอย่างไร จะโกรธ จะกังวล หรือจะยอมรับและปรับตัวด้วยสติและเหตุผล การฝึกสโตอิกจึงไม่ใช่การหนีโลก แต่คือการ “อยู่กับโลกอย่างเข้าใจ” มองความผันผวนด้วยใจที่มั่นคง และใช้ปัญญาแทนอารมณ์

ความสุขไม่ได้มาจากสิ่งที่ครอบครอง แต่จากการดำเนินชีวิตอย่างถูกต้องและสงบ ไม่ว่าผลลัพธ์จะเป็นอย่างไร นักสโตอิกจึงไม่กลัวความล้มเหลว ไม่หลงระเริงกับความสำเร็จ และไม่ปล่อยให้อารมณ์ชั่ววูบชี้นำทางชีวิต

ข้างล่างนี้ คือ 4 บทเรียนจากปรัชญาสโตอิก จากหนังสือ The Stoic Path to Wealth

1.อย่าโลภจนลืมพอ

ความมั่งคั่งที่แท้จริงไม่ได้อยู่ที่ตัวเลขในบัญชี แต่คือความสามารถในการใช้ชีวิตในแบบที่เราต้องการ โดยไม่ต้องตกเป็นทาสของความกลัวในอนาคตหรือแรงกดดันทางสังคม ปรัชญาสโตอิก เตือนเราว่า “เงินคือเครื่องมือ ไม่ใช่เป้าหมาย” หน้าที่ของมันคือทำให้เรามีชีวิตที่สงบและสมดุล ไม่ใช่เป็นศูนย์กลางของชีวิตจนทำให้เราลืมสุขภาพ เวลา และความสัมพันธ์กับคนรอบข้าง

เมื่อเรายอมรับความจริงข้อนี้ เราจะเริ่มเข้าใจคำว่า “พอเพียง” อย่างลึกซึ้ง พอเพียงไม่ได้แปลว่าไม่ทะเยอทะยาน แต่คือการรู้ว่า “เมื่อไหร่ควรหยุด” เพราะถ้าเรายังปล่อยให้ความโลภครอบงำ เราจะไม่มีวันรู้จักคำว่าพอ

ปรัชญาสโตอิก สอนให้เรามองชีวิตด้วยใจสงบ เห็นคุณค่าในสิ่งที่มี และใช้ชีวิตอย่างมีสติ เพราะความมั่งคั่งที่แท้จริงไม่ใช่การมีทุกอย่าง แต่คือการไม่ต้องการทุกอย่างต่างหาก “ความพอใจ” คืออิสรภาพรูปแบบสูงสุดของมนุษย์  เมื่อเราหยุดวิ่งตามสิ่งที่ไม่จำเป็น เราก็จะพบว่าเรามีทุกอย่างที่ต้องการอยู่แล้ว.

2. อย่ากลัวที่จะลงทุน

บางคนกลัวจะ “เสียเงิน” ที่ตัวเองมีอยู่
บางคนกลัวว่า “จะไม่มีวันหาเงินได้อีก” ในอนาคต

ทว่า ในทุกมิติของชีวิต การสร้างความมั่งคั่งย่อมมีความเสี่ยงเสมอ ไม่ว่าจะเป็นการลงทุนในตลาดหุ้น อสังหาริมทรัพย์ หรือการเริ่มต้นธุรกิจ  ทุกอย่างมีโอกาสขาดทุนได้ทั้งนั้น

ปัญหาคือ “เรามักจะกลัวมากเกินไป” และเพราะความกลัวนั้นเอง ทำให้หลายคน “ไม่ลงทุนเลย” หรือ “ลงทุนไม่มากพอ”
ผลลัพธ์ก็คือ  เราปล่อยให้โอกาสหลุดมือไป หรือพูดให้ชัดคือ การไม่ลงมุนคือการสูญเสียที่เลวร้ายที่สุด

สิ่งสำคัญคือเราต้องเอาชนะ “ความกลัวที่จะสูญเสีย” ถ้าอยากสร้างความมั่งคั่งในระยะยาว และเข้สใจว่าการขาดทุนเป็นเพียงเรื่อง “ชั่วคราว”

จักรพรรดิชาวกรีกนามมาร์กุส เอาเรลิอุส (Marcus Aurelius) เคยกล่าวไว้ว่า

“เวลาเหมือนแม่น้ำที่ไหลรุนแรง ทุกสิ่งที่ผ่านตาไปจะถูกพัดพาไป และสิ่งใหม่ก็จะเข้ามาแทนที่ แล้วสิ่งนั้นก็จะถูกพัดไปอีกเช่นกัน”

ความผันผวนคือธรรมชาติของมันการลงทุน เมื่อเรายอมรับ “ธรรมชาติของการขึ้นลง” นี้ได้ ความกลัวในการลงทุนก็จะหายไป

และเมื่อเรามองภาพระยะยาว เราจะรู้ว่า “ความกลัวที่จะไม่ลงทุน” มีราคาที่แพงกว่ามาก

 

3.ชีวิตต้องมีความสม่ำเสมอ

การลงทุนที่ประสบความสำเร็จไม่ใช่การตามหากลยุทธ์ที่ “ดีที่สุด” แต่คือการยึดมั่นกับแนวทางที่ได้ผลอย่างต่อเนื่อง ซึ่งในยุคที่ข้อมูลท่วมท้นและความคิดเห็นขัดแย้งกันทุกนาที สิ่งนี้กลับกลายเป็นเรื่องยากที่สุด

เพียงแค่เลื่อนดู YouTube, Instagram หรือ X สักไม่กี่วินาที ก็จะเห็นผู้เชี่ยวชาญมากมายที่พูดสวนกันไปมา —
“อย่าลงทุนหุ้น! ไปซื้ออสังหาฯ แทน!”
“ตลาดบ้านกำลังจะแตก ซื้อทองสิ!”
“ทุกอย่างจะพังแล้ว ซื้อบิตคอยน์ไว้เถอะ!”

ทว่าความมั่งคั่งไม่ได้เกิดจากโชคหรือสูตรลับหรือการเปลี่ยนไปมา แต่เกิดจากการ “เลือกแนวทางหนึ่ง แล้วทำตามอย่างมั่นคงโดยไม่วอกแวก” การลงทุนที่ดีคือการเดินบนเส้นทางเดิมอย่างมีวินัย แม้ในวันที่ตลาดผันผวนหรือข่าวลือทำให้ลังเล

ไม่มีความจำเป็นต้องตีโฮมรัน ไม่จำเป็นต้องรวยล้นฟ้าในปีเดียว เพียงตั้งเป้า “รวยขึ้นทีละนิดในทุกปี” ก็เพียงพอแล้ว ซึ่งแนวคิดนี้สอดคล้องกับคำสอนของปรัชญาสโตอิกอย่างเอพิคทีตัสที่กล่าวไว้ว่า

“ไม่มีสิ่งยิ่งใหญ่ใดถูกสร้างขึ้นฉับพลัน เหมือนพวงองุ่นหรือผลมะเดื่อ หากเธอบอกว่าปรารถนามะเดื่อ ฉันตอบได้เพียงว่ามันต้องใช้เวลา ปล่อยให้มันผลิดอก ออกผล แล้วสุกงอมเสียก่อน”

ลองถามตัวเองว่า ตอนนี้มีสิ่งใดบ้างที่อยากทำ แต่ยังไม่ได้ลงมือ — ไม่ว่าจะเกี่ยวกับการเงิน การลงทุน หรือชีวิตส่วนตัว

เปิดโน้ตในโทรศัพท์ หรือหยิบสมุดขึ้นมา แล้วจดสิ่งเหล่านั้นลงไปให้ชัดเจน
จากนั้นแปลงความปรารถนาเหล่านั้นให้เป็น “การกระทำรายวัน”
สิ่งใดต้องทำทุกวันเพื่อเข้าใกล้สิ่งที่อยากเป็น?

เมื่อเริ่มลงมือทำแล้ว ที่เหลือก็เป็นเพียงเรื่องของเวลา ก่อนที่ชีวิตจะเปลี่ยนไปสู่สิ่งที่ต้องการจริง ๆ

 

4.อิสรภาพทางการเงิน ที่แท้จริง

เราไม่จำเป็นต้อง “รวย” เพื่อจะรู้สึกว่าเป็นอิสระทางการเงิน
หลายคนในยุคนี้หมกมุ่นกับแนวคิดเรื่อง “เกษียณก่อนวัย” และ “อิสรภาพทางการเงิน” เราทำงานหนัก ออมเงิน ลงทุนอย่างมีวินัย แล้วก็ “รอ” … รอวันที่จะได้มีอิสระ รอวันที่จะได้ใช้ชีวิตอย่างที่ฝันไว้

ชีวิตของเรากลายเป็นเหมือนห้องรอขนาดใหญ่ 
“จะมีความสุขเมื่อเกษียณก่อนวัย”
“จะรู้สึกดีเมื่อได้เลื่อนตำแหน่ง”
“จะพอใจเมื่อได้เงินจำนวนที่ตั้งไว้”

เซเนกา นักปรัชญาสโตอิกเคยเตือนเพื่อนของเขา ลูซิลิอุส ว่า

“ในขณะที่เราผัดวันประกันพรุ่ง ชีวิตก็ผ่านไปอย่างรวดเร็ว”

เรามักเลื่อนความสุขออกไปให้กับอนาคต — แต่ในขณะเดียวกัน เวลาก็เดินหน้าไม่หยุด และเราก็แก่ขึ้นทุกวัน จนวันหนึ่งอาจรู้ตัวช้าเกินไปว่า “ไม่มีอะไรในชีวิตที่คุ้มค่ากับการรอ”

ถ้าอยากรู้สึกเป็นอิสระทางการเงิน เราไม่จำเป็นต้องรอจนรวย เราสามารถเริ่มต้นได้ทันที ด้วยการฝึกนิสัยง่าย ๆ เช่น

• ใช้จ่ายให้น้อยกว่าที่หาได้
• พอใจกับสิ่งที่มี
• หยุดบ่น
• มองทุกสถานการณ์เป็น “โอกาส”
• ทำสิ่งที่ถูกต้องอย่างสม่ำเสมอ

“ฟังดูเรียบง่าย แต่พิสูจน์แล้วว่าใช้ได้จริง

ดาริอุส ฟอรูซ์ ผู้เขียนหนังสือ The Stoic Path to Wealth เชื่อว่า วามอิสระทางใจ” จะเกิดขึ้น เมื่อเราเริ่มก้าวเดินบนเส้นทางแห่งอิสรภาพทางการเงินอย่างมีสติ เมื่อเราทำสิ่งที่ถูกต้องอย่างต่อเนื่อง ความมั่งคั่งที่แท้จริงจะค่อย ๆ ก่อตัวขึ้นโดยไม่ต้องเร่งรอ

และในระหว่างทางนั้น  เราสามารถ “ผ่อนคลายและมีความสุขกับปัจจุบัน” ได้เลย ไม่ต้องรอถึงวันเกษียณ ไม่ต้องรอให้รวย

ที่มา : dariusforoux

ข่าวที่เกี่ยวข้อง 

• ออมเงินไม่สำเร็จ หรือเพราะสมองมอง ตัวเราในอนาคต เป็นคนแปลกหน้า?
• ทำไมตลาดหุ้นไทยถูกเรียกว่า "ปู่ SET" และทำไมถึงยัง "ไม่ไปไหน" สักที 
• วิธีผ่อนบ้านให้หมดเร็ว ผ่อนเกิน-โปะต้น แบบไหนคุ้มกว่า เหมาะกับใคร