คลิปปลอม Deepfake ดูยังไง ? เปิด 8 จุดสังเกตก่อนโดนหลอกแถมเสียเงินไม่รู้ตัว

Deepfake คลิปปลอม ที่เกิดจากการใช้เทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์ในการเรียนรู้ภาษากาย ลักษณะการพูดและเสียงของบุคคลในคลิปเพื่อจำลองออกมาเป็นคลิปใหม่ที่มีเนื้อหาตามที่ผู้สร้างต้องการ กลายเป็นภัยใหม่ ที่บริษัทอย่าง Microsoft ต้องออกมาเตือนภัย

คลิปการประชุมผู้ถือหุ้น iTV โดนกล่าวหาว่าเป็น Deepfake

ก่อนหน้านี้เมื่อวันที่ 11 มิถุนายน 66 รายการ ข่าว 3 มิติ ทางสถานีโทรทัศน์ไทยทีวีสี ช่อง 3 นำคลิปของการประชุมผู้ถือหุ้นของ iTV ที่เคยประกอบกิจการสื่อโทรทัศน์ช่อง iTV ทีวีเสรี ซึ่งถูกใช้เป็นช่องทางในการร้องเรียน นายพิธา ลิ้มเจริญรัตน์ แคนดิเดตนายฯ และหัวหน้าพรรคก้าวไกล ที่ได้จำนวน ส.ส. เป็นอันดับ 1 ในการเลือกตั้ง 66 ว่าขาดคุณสมบัติในการเป็นผู้สมัคร ส.ส. เพราะ ถือหุ้นสื่อ

โดยมีผู้ใช้อินเทอร์เน็ตส่วนหนึ่งอ้างว่า คลิปดังกล่าว มีจุดสังเกตคือมีบางช่วงที่กระตุก จนตั้งขอสงสัยว่า เป็นคลิปปลอม Deepfake มีการตัดต่อ หรือใช้ปัญญาประดิษฐ์ ในการสร้างคลิปดังกล่าวขึ้นมา แม้ผู้ติดตามรายงานดังกล่าวอีกจำนวนหนึ่งจะไม่เชื่อว่าเป็นคลิปปลอมก็ตาม

ดังนั้นการรู้เท่าทันคลิปปลอม Deepfake จึงเป็นเรื่องสำคัญสำหรับคนไทย เพื่อให้มีภูมิคุ้มกันสื่อ เพราะปัจจุบันคลิปลอมที่ใช้ AI สร้าง มีทั้งการใช้หน้าของ Elon Musk และมหาเศรษฐีรายอื่น ๆ มาขยับปาก ให้หลอกเราไปลงทุน

อ่านเรื่องราวที่เกี่ยวข้อง

• "ฐปณีย์" เผยคลิปประชุมผู้ถือหุ้น ITV ปมตอบคำถามยังเป็นสื่อ? ไม่ตรงเอกสาร
• FBI เตือน! คนร้ายเริ่มใช้ Deepfake ตัดต่อภาพเปลือย หลอกไถเงินเหยื่อ
• Deepfake คลิปปลอมจาก AI อันตราย จน Microsoft ต้องออกมาเตือนภัย

8 จุดสังเกต คลิปปลอม Deepfake ดูยังไง ?

วิธีการสังเกตุคลิปปลอม Deepfake จากการศึกษาและวิจัยของสถาบันเทคโนโลยีแมสซาชูเซตส์ (Massachusetts Institute of Technology) หรือ MIT ระบุถึง 8 จุดสังเกตุ ไว้ดังนี้

1. สังเกตส่วนต่าง ๆ ของใบหน้าให้ดี เพราะ Deepfake ส่วนใหญ่จะเป็นการดัดแปลงใบหน้าคน

2. สังเกตที่แก้มและหน้าผากของคนในคลิป ว่ามีการขยับอย่างเป็นธรรมชาติในคลิปหรือไม่ ? เช่น หากคนในคลิปยักคิ้วแล้วหน้าผากย่นตามหรือไม่

3. สังเกตที่ดวงตาและคิ้ว ว่าขยับตามกัน อย่างเป็นธรรมชาติในคลิปหรือไม่ ? และที่สำคัญ แสงและเงาสัมพันธ์กับคนในคลิปหรือไม่ เช่น ไฟตกใต้ตาอย่างเป็นธรรมชาติหรือไม่ ? เพราะ Deepfake ยังจัดแสงไม่เป็น

4. สังเกตเงาสะท้อนที่แว่นตาให้ดี เพราะเงาสะท้อนนั้นจำลองได้ยาก จากสภาพแวดล้อมที่อยู่หน้ากองถ่าย ดังนั้นการจำลองเงาสะท้อนในสภาพแวดล้อมดังกล่าวจึงทำได้ยาก

5. สังเกตหนวดและเคราให้ดี เพราะปัญญาประดิษฐ์ที่เรียนรู้จากภาพและวิดีโออย่างเดียว จะไม่เข้าใจว่าเวลาพูดหนวดและเคราของคนขยับอย่างไร

6. สังเกตไฝบนหน้าว่าหายไปหรือขยับจนปลอมหรือไม่ ? (ระวังสับสนกับฟิลเตอร์ลบริ้วรอย)

7. สังเกตว่าคนในคลิปกระพริบตาอย่างเป็นธรรมชาติหรือไม่ ? กระพริบตามากเกินไปหรือไม่กระพริบเลยหรือไม่ ?

8. สังเกตการขยับริมฝีปากว่าเป็นธรรมชาติหรือไม่ ? หรือหาก AI ใช้ปากคนอื่นมาทับ ให้สังเกตุว่า การขยับปากแปลกไปจากปกติหรือไม่ ?

ปัจจุบันการใช้ Deepfake ในการหลอกลวงประชาชน ยังคงเกิดขึ้นอยู่เรื่อย ๆ โดยคนร้ายมักสร้างช่องยูทูปหรือแฮกช่องขนาดใหญ่แล้วถ่ายทอดสดคลิปปลอมของมหาเศรษฐี เรื่องเกี่ยวกับการลงทุนในคริปโทฯ และหลอกให้ผู้ใช้ไปลงทุนในแพลตฟอร์มปลอม หรือ หลอกขโมยรหัสไปแฮกอีกทีหนึ่ง

โดยเฉพาะหากเราเห็นคลิปของ อีลอน มัสก์ ที่ดูเหมือนว่าจะไลฟ์คุยซูมกับมหาเศรษฐีรายอื่น ๆ เรื่องการลงทุนในคริปโทฯ เราสามารถตีความได้เกือบจะทันทีว่าเป็นคลิป Deepfake