ส่อง เลือกตั้งออนไลน์ ในเอสโตเนีย ทำได้มา 8 ปีแล้ว ส่วนไทยอาจต้องรออีกนาน

เคยสงสัยไหมว่า ยุคดิจิทัลแล้ว ทำไมไม่เลือกตั้งออนไลน์ด้วยหละ ? ทั้ง ๆ ที่บัตรประชาชนก็มีแบบดิจิทัลแล้ว ชวนส่อง เลือกตั้งออนไลน์ ในเอสโตเนีย ทำได้แล้ว ทำได้จริง ส่วนไทยอาจต้องรออีกนาน

เลือกตั้งออนไลน์ กระบวนการทางประชาธิปไตยที่เปิดให้ประชาชนเลือกตั้ง เคยเกิดขึ้นจริงบนโลกและใช้จริงในประเทศแถบยุโรปด้วย นั่นคือ ประเทศเอสโตเนีย ที่มีประชากร 1.3 ล้านคน ประเทศที่แยกตัวจากรัสเซียมาแล้ว 32 ปี ที่ใช้เทคโนโลยีดิจิทัลพัฒนาประเทศจนเป็น "สังคมดิจิทัล"เต็มรูปแบบ

การเลือกตั้งออนไลน์ในเอสโตเนีย เริ่มขึ้นตั้งแต่ 8 ปีก่อน โดยใช้บัตรประชาชนดิจิทัล หรือแอปฯ มือถือของรัฐบาลในการยืนยันตัวตนเพื่อใช้สิทธิ์เลือกตั้ง และผู้ใช้สามารถเซ็นต์ลายเซ็นดิจิทัล (Digital Signature) ที่มีผลผูกพันตามกฎหมาย ในมือถือหรือแอปฯของรัฐบาลได้อีกด้วย

อ่านเรื่องราวที่เกี่ยวข้อง

โดยผู้ลงคะแนนต้องดาวน์โหลดแอปพลิเคชันจาก www.valimised.ee/en/internet-voting-estonia มาติดตั้งในคอมพิวเตอร์ส่วนตัวที่เชื่อมต่อกับอินเทอร์เน็ต อัปเดตโปรแกรมป้องกันไวรัสเรียบร้อย แล้วจึงเข้าไปยืนยันตัวตนเพื่อที่จะเข้าไปเลือกตั้ง

สำหรับเสียงที่ลงคะแนนผ่านออนไลน์จะสามารถลงได้ล่วงหน้า 7 วัน โดยก่อนถึงวันปิดหีบสามารถเปลี่ยนใจได้ไม่จำกัดจำนวนครั้ง แต่จะนับการเลือกครั้งสุดท้ายเป็นหลัก ทั้งนี้เมื่อ กกต.เอสโตเนีย ได้รับผลโหวตออนไลน์แล้ว ระบบจะทำการตรวจสอบสิทธิ์ที่ลงเสียงว่าซ้ำกับการออกเสียงหน้าคูหาหรือไม่ ? และเมื่อตรวจสอบแล้วว่ามีตัวตนจริง ไม่มีบัตรผี ก็จะนำข้อมูลไปล้างข้อมูลส่วนบุคคลออกไม่ให้รู้ว่าเสียงนี้เป็นของใคร แล้วจึงนำไปนับคะแนน

ด้วยเทคโนโลยีบล็อกเชน หลังจากเข้าไปส่งคะแนน แอปพลิเคชันจะแสดง QR ให้ผู้ลงคะแนนสแกนดูได้ว่า คะแนนเข้าเซิร์ฟเวอร์การลงคะแนนแล้วจริงๆ และตรงกับข้อมูลส่งเข้าไป เพื่อเป็นการเช็กความโปร่งใสของคะแนนเสียงได้ด้วยตัวเอง

นอกจากนี้ ยังมีตารางคะแนนโหวตขั้นสุดท้าย ซึ่งรวมคะแนนเสียงจากการเลือกตั้งปกติและการเลือกตั้งผ่านระบบอิเล็กทรอนิกส์ให้ดูในภายหลัง โดยรัฐบาลเอสโตเนียจัดทำเป็น ข้อมูลการเลือกตั้งแบบเปิด (Open data on Estonian elections) ผู้สนใจสามารถดาวน์โหลดดูเมื่อไหร่ก็ได้ และยังดูข้อมูลย้อนหลังได้อีกด้วย

อย่างไรก็ตามสำหรับ เอสโตเนีย ที่ทำอะไรได้ง่าย ทั้งรัฐบาลดิจิทัล และเลือกตั้งออนไลน์ เพราะ ประชากรมีเพียง 1.3 ล้านคนเท่านั้น ซึ่งต่างจากประเทศไทยที่มีกว่า 70 ล้านคน จำนวนข้อมูลทั้งใหม่และเก่าในประเทศเอสโตเนียจึงทำให้เป็นดิจิทัลได้ง่ายกว่าไทย ดังนั้นการเลือกตั้งออนไลน์ในไทยอาจจะต้องรอไปก่อน แต่อย่างน้อยก็เป็นนิมิตหมายที่ดีที่เราใช้บัตรประชาชนดิจิทัล ไปเลือกตั้งได้แล้ว